Donkere moessonwolken pakken zich samen bij Salt Lake, Calcutta, India.

Biswarup Ganguly

We zien ze vaak niet tot nauwelijks, maar dat betekent niet dat ze onbelangrijk zijn. Dat geldt voor aerosolen – vaste en/of vloeibare microscopische deeltjes in de atmosfeer. De afgelopen tien jaar is veel duidelijk geworden over deze deeltjes.

De invloed op het klimaat blijkt zeer groot te zijn. Zelfs zo groot dat het opwarmende effect van de extra broeikasgassen in de atmosfeer deels teniet wordt gedaan. Afgelopen week verschenen twee artikelen die een hoofdrol voor aerosolen in Zuid-Azië benadrukken.

Droogte

Het eerste onderzoek, gepubliceerd in Science door Massimo Bollasina (Princeton Universiteit, VS) en collega’s, gaat over de Zuid-Aziatische moesson. De zomerse regens zorgen voor 80% van het water in India en zijn dus van vitaal belang voor de maatschappij van één miljard mensen. In het laatste deel van de 20e eeuw brachten de moessonregens echter steeds minder regen naar India. Gemiddeld ongeveer één mm per dag van juni tot september, wat neerkomt op een afname van 4-5% over vijftig jaar.

De moesson ontstaat door de temperatuurverschillen tussen het land en de oceaan gedurende het jaar. Het land koelt sneller af in de winter en warmt ook weer sneller op in de zomer door de zon. Hierdoor stijgt de lucht boven het land gedurende de zomer. Tegelijkertijd komt er lucht vanaf de oceaan naar het land toe en brengt hier regen, de regentijd of moesson. In de winter is het omgekeerd. De kleuren geven de verschillende beginperioden van de moesson aan in India.

Saravask

De wetenschap stond voor een raadsel, want door de stijgende temperatuur in Zuid-Azië zou er meer verdamping moeten zijn en dus meer regen moeten vallen. De oplossing vonden Bollasina en collega’s door aerosolen te bestuderen. Die zorgen niet alleen voor het dimmen van het zonlicht, maar ook voor de droogte. Die droogte vond vooral plaats in centraal-noord India. Dit heeft te maken met een verzwakking van tropisch atmosferische systemen, waarvan de moesson een belangrijk onderdeel is.

Medeauteur Yi Ming vertelt aan Kennislink: “Het is de verwachting dat de aerosol-uitstoot duidelijk minder zal worden in de toekomst om de luchtkwaliteit te verbeteren. De lagere aerosol-concentraties zouden kunnen leiden tot nattere omstandigheden in vergelijking met tegenwoordig.”

De cycloon Gonu is bijna op haar sterkst rond 4 juni 2007.

NASA

Cyclonen

In de noordelijke Indische Oceaan komen ook cyclonen, een synoniem voor orkanen, voor. Ze kunnen flinke schade aanrichten eenmaal op het land aangekomen. In 2007 raasde bijvoorbeeld de cycloon Gonu over Oman en Iran en zorgde voor 88 doden en een schade van 4,3 miljard dollar. Cyclonen ontstaan niet tijdens de moessonperiode (juli en augustus), vanwege een te sterke verticale windschering. Cyclonen komen daarom alleen voor vóór en na de moesson.

In de periode van 1979-2010 nam de kracht van de cyclonen vóór de moessonperiode toe. “Gemiddeld een verdubbeling van de intensiteit, wat ongekend is elders ter wereld,” vertelt hoofdonderzoeker Amato Evan aan Kennislink.

Tegelijkertijd nam het aantal aerosolen in de atmosfeer ook flink toe: tot zes maal zoveel in vergelijking met de jaren dertig van de vorige eeuw. Inderdaad, er is een verband tussen deze twee. Het blijkt dat de verticale windschering afneemt door de stijging van aerosolen in de atmosfeer, waardoor het gemakkelijker wordt voor een cycloon om aan sterkte te winnen.

Opvallend is dat de kracht van de cyclonen niet is toegenomen na het moessonseizoen. Evan: “We denken dat de verticale windschering, gemiddeld gesproken, veel groter is na de moesson in vergelijking met voor de moesson. De waarden van de windschering na de moesson moeten nog veel meer dalen voordat ze een theoretische drempel overschrijden waardoor de cyclonen sterker worden.” Mogelijk gebeurt dit wel over een jaar of vijftien.

De maximale intensiteit van cyclonen nam toe voor de moessonperiode door een afname in de verticale windschering.

Aangepaste bron Nature

De boodschap is duidelijk: naast broeikasgassen kunnen ook aerosolen het regionale klimaat en zelfs rampen beïnvloeden. Het goede nieuws is dat voor aerosolen, zeker voor zwarte aerosolen, de oplossing voorhanden is. Omdat aerosolen slechts enkele jaren in de atmosfeer blijven, heeft terugdringing bijna direct positieve gevolgen. Ook voor de volksgezondheid.

Zie ook:

• Het zwarte, opwarmende gevaar (Kennislinkartikel)
• Klimaatverandering (Kennislinkdossier)
• Minder licht op aarde (Kennislinknieuws)
• Opwarming Europa deels door mist (Kennislinknieuws)
• Lachgas: nieuw gevaar voor de ozonlaag (Kennislinkartikel)