In dit YouTube filmpje hoor je Iraanse voetbalsupporters in het Azadi (Farsi voor “vrijheid”) Stadion zingen. Zij schreeuwen niet ‘Kampioenen, kampioenen’ of ’You’ll never walk alone’, maar zingen een politiek protestlied. “Voetbalsupporters in Iran roepen hier leuzen tegen president Ahmadinejad,” zegt Peyman Jafari, politicoloog en auteur van Het andere Iran. “Ahmadinejad wordt in een nieuwe versie van een oud liedje beschuldigd van verraad en van ruïneren van het land. Het oude liedje werd tijdens de revolutie van 1979 gezongen en was gericht tegen de Sjah, die in 1979 door massale protesten ten val werd gebracht. ‘Dood aan de Sjah’, was het refrein van dit oude liedje. In deze nieuwe versie is ‘Dood aan de Sjah’ vervangen door ‘Dood aan jou’. Daarmee willen de voetbalsupporters aangeven dat ze Ahmadinejad net zo autoritair vinden als de Sjah.”
De protesten in Iran zijn na de Iraanse verkiezingen op 12 juni van dit jaar begonnen. President Ahmadinejad wordt door hervormingsgezinde Iraniërs beschuldigd van verkiezingsfraude. De protesten werden met harde hand neergeslagen. Nog steeds hebben de hervormingsgezinden zich niet neergelegd bij de verkiezingsuitslag. Zij eisen het aftreden van een in hun ogen autoritaire en niet-legitieme regering. Jafari: “Omdat demonstraties door de regering niet geduld worden, grijpen veel Iraniërs steeds vaker legale massabijeenkomsten zoals voetbalwedstrijden aan om hun stem te verheffen.” Door middel van nieuwe media, Facebook, MSN en YouTube kunnen de hervormingsgezinden – ook aan de internationale gemeenschap – laten zien dat zij hun politieke strijd nog niet hebben opgegeven.
Voetbal en de Iraanse politiek
Dit is niet de eerste keer dat voetbal in Iran een politieke betekenis krijgt. In 1997 werd voetbal een zaak van het parlement toen de conservatieve coach weigerde de in het buitenland voetballende sterspelers van het Iraanse elftal op te stellen, en daarmee de eerste kwalificatiewedstrijden voor het WK ’98 verloor. Het parlement besloot toen dat de coach moest worden opgevolgd door een Braziliaanse coach, waarna Iran zich – mét internationale sterspelers – in de laatste wedstrijd alsnog kwalificeerde. Deze overwinning leidde tot een uitbarsting van enorme feestvreugde. Iraniërs gingen massaal de straat op om de kwalificatie te vieren.
Volgens Houchang Chehabi, hoogleraar internationale betrekkingen aan Boston University, vierden de Iraniërs in 1997 niet alleen de WK-kwalificatie van hun nationale team. Zij vierden tegelijkertijd de politieke ‘overwinning’ van de hervormingsgezinden in het parlement, die de nationalistische en conservatieve Iraanse trainer durfden af te zetten. Gecombineerd met de verkiezing van de hervormingsgezinde president Khatami een paar maanden daarvoor, zagen de Iraniërs daarin de belofte van een nieuw open en hervormd Iran. De frisse hervormingsgezinde wind die er – heel even – door Iran waaide, werd gevierd met voetbalvlaggen en spreekkoren.
Dat de hervormingsgezinden nu, in een tijd waarin officiële politieke demonstraties verboden zijn, voetbal opnieuw gebruiken als politiek platform, past dus in een traditie. Voetbal is oorlog, zei voetbaltrainer Rinus Michels eens. Zo ver is het gelukkig nog niet in Iran. Maar voetbal is er wel politiek.
Lees ook:
- Je moet Ahmadinejad niet onderschatten (Interview met Peyman Jafari)
- Peyman Jafari spreekt over onder andere de overeenkomsten tussen Wilders en Ahmadinejad bij het wetenschapscafé van Hoe?Zo!
- NOS dossier over Iran
- Strijd in de Iraanse politiek (Kennislink)
- 30 jaar Iraanse revolutie (Kennislink)
- Een tolerante politieke islam (Kennislink)
- Arabische bloggers (Kennislink)
- The Twitter Devolution (Engelstalig Foreign Policy-artikel over de – overdreven – rol van Twitter bij de Iraanse protesten).