Het is misschien wel de merkwaardigste planeet die de laatste jaren ontdekt is. TrES-2b – een exoplaneet van hetzelfde formaat als Jupiter – reflecteert minder dan één procent van het licht dat erop valt. Deze bijzondere eigenschap maakt deze planeet zwarter dan elke andere maan of planeet die tot nu toe bekend was.
“TrES-2b reflecteert aanzienlijk minder licht dan de allerzwartste verf. Het is een buitengewoon vreemde wereld”, zegt David Kipping, astronoom van het Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics en hoofdauteur van het artikel dat onlangs geaccepteerd is voor publicatie in het tijdschrift Monthly Notices van de Britse Royal Astronomic Society.
Astronomen staan voorlopig nog voor een raadsel over hoe het precies komt dat TrES-2b zo donker is. De planeet is een gasreus, net als Jupiter. Jupiter is echter gehuld in helder oplichtende wolken van ammoniak, die zeker eenderde van het invallende zonlicht weerkaatsen. TrES-2b heeft deze wolken niet: daarvoor is de temperatuur op de planeet veel te hoog.
TrES-2b draait om zijn moederster – GSC 03549-02811 – op een afstand van slechts vijf miljoen kilometer. Dat is veel minder dan de afstand van Mercurius tot de zon. Deze afstand varieert tussen de 46 en 70 miljoen kilometer. De temperatuur op TrES-2b loopt daarom op tot meer dan 1000 graden Celsius. In de atmosfeer van de exoplaneet bevinden zich waarschijnlijk licht-absorberende chemische stoffen, zoals verdampt sodium, kalium en titaniumdioxide. De samenstelling van de atmosfeer kan de extreme duisternis van de planeet echter niet volledig verklaren.
Dipje
Deze mysterieuze wereld is overigens niet helemaal gitzwart. De planeet is zo heet dat hij een zwakke rode gloed uitstraalt, vergelijkbaar met de gloeiendhete kooltjes op een barbecue.
Wanneer een planeet voor een ster langsschuift treedt er een zeer klein – maar meetbaar – ‘dipje’ in de helderheid van die ster op. Op deze manier is ook TrES-2b in 2006 ontdekt door het Trans-Atlantic Exoplanet Survey (TrES). De helderheid van de planeet zelf onderzochten astronomen met behulp van de Kepler ruimtetelescoop van NASA. Kepler is in 2009 gelanceerd met de missie om naar exoplaneten te zoeken.
Astronomen hebben vastgesteld dat een kant van de planeet steeds naar zijn ster gekeerd is, net zoals onze eigen maan steeds met dezelfde kant naar de aarde staat. Net als de maan kent ook TrES-2b schijngestalten. Soms wordt er meer licht weerkaatst, soms minder. Hierdoor varieert de totale helderheid van het systeem. Deze verschillen in helderheid bleken echter extreem klein, slechts zes op een miljoen. Deze minimale verschillen in helderheid tonen aan aan dat TrES-2b een uitzonderlijk donkere wereld moet zijn.
Wegbezuinigd
TrES-2b is dan ook niet bepaald het schoolvoorbeeld van een planeet waar leven mogelijk is. Maar de Kepler Ruimtetelescoop gaat door met zijn speurtocht naar leefbare exoplaneten. Kepler blijft in ieder geval nog tot november 2012 doorzoeken. Daarna staat de telescoop op de nominatie om wegbezuinigd te worden door gedwongen bezuinigingen bij NASA.
Zie ook:
- Exoplaneten (Kennislinkdossier)