Evenveel vrouwen als mannen sterven aan hart- en vaatziekten. Maar mannen krijgen er gemiddeld tien jaar eerder mee te maken dan vrouwen, weet dr. Henriëtte Verweij (Hartziekten), die veel onderzoek doet naar hartziekten bij vrouwen. Bij vrouwen wordt minder snel aan een hartziekte gedacht. Dat komt ook doordat de symptomen bij beide seksen meestal heel verschillend zijn. “Mannen hebben vaak het klassieke klachtenpatroon van pijn op de borst die uitstraalt naar de linkerarm”, aldus Verweij. “Bij vrouwen uit een hartinfarct zich in minder specifieke klachten, zoals vermoeidheid, misselijkheid en pijn in nek, rug of maag. Hierdoor wordt eerder aan andere dingen gedacht, zoals problemen met de galblaas.”

Schrijnende gevallen

Het resultaat is dat acute hartklachten bij mannen eerder worden ontdekt dan bij vrouwen. “We hebben een aantal schrijnende gevallen gezien: dat iemand een week lang met een hartinfarct rondloopt, zonder dat het als zodanig is herkend”, vertelt prof. dr. Martin Schalij (Hartziekten). “Dat is erg, want bij een hartinfarct geldt dat je er zo snel mogelijk bij moet zijn. Er is een kransslagader dicht en die moet je zo snel mogelijk weer open krijgen. Iedere vertraging zorgt ervoor dat je weer een paar gram hartspierweefsel kwijt bent. De uitdaging is om vrouwen net zo goed als mannen te behandelen.”

En dat kan wel eens een iets andere behandeling zijn, want uit onderzoek blijkt dat vrouwen van een standaarddosis medicijnen meer bijwerkingen ervaren. Schalij: “De komende jaren willen we behandelingen beter op het individu afstemmen. We weten al veel over hoe genetische factoren en geslacht invloed hebben op hoe iemand reageert op een dosis medicijnen, maar we gaan daar nu in de kliniek ook meer rekening mee houden.”

Wat vrouwen soms ook parten speelt, is de neiging klachten te bagatelliseren. “Mannen stellen zich meer aan, maar denken er ook veel sneller niet meer aan als ze eenmaal behandeld zijn”, aldus Schalij. “Je ziet dat vrouwen zich ook meer zorgen maken over hun familieleden. Als ze in het ziekenhuis liggen vragen ze zich af of hun man het wel redt. Een man heb ik nog nooit aan zijn vrouw horen vragen of zij wel aan eten komt.”

Vertrouwen in apparaten

Voordat blijkt dat iemand een hartaandoening heeft, worden de klachten, zoals vermoeidheid, vaak aan iets anders toegeschreven. Ook hierin is een verschil tussen de geslachten te zien. Verweij: “Van mannen wordt vaak gedacht dat ze oververmoeid zijn. Hun wordt aangeraden het iets rustiger aan te doen. Vrouwen gaan veel vaker met een recept voor Prozac de deur uit, omdat gedacht wordt dat ze depressief zijn.”

Als een hartaandoening is vastgesteld reageren mannen en vrouwen ook verschillend op de behandeling. Mannen hebben veel vertrouwen in apparaten, heeft Schalij gemerkt. “Als je mannen een stent of pacemaker geeft, gaan ze ervan uit dat het goed zit. Vrouwen maken zich eerder zorgen of zo’n apparaat het wel zal doen en stellen meer vragen. Mannen kun je alles in de maag splitsen.”

Dikke buik

Hoe komt het eigenlijk dat mannen eerder hart- en vaatziekten krijgen? “Dat heeft onder andere te maken met de geslachtshormonen”, vertelt dr. Jaap Fogteloo (Algemene Interne Geneeskunde). “Hierdoor slaan mannen eerder vet op rond de organen in de buik. Vet rond het middel zorgt voor de productie van ontstekingsfactoren die de bloedvaten kunnen beschadigen. Terwijl onderhuids vet op de heupen – waar vrouwen het vooral opslaan – juist lijkt te beschermen tegen hart- en vaatziekten.”

Recent onderzoek toont aan dat buikvet zelfs een risico vormt bij mensen met een laag gewicht. Omgekeerd lopen zware mensen met weinig buikvet minder risico dan mensen van hetzelfde gewicht met veel vet rond de buik. “Maar er moet meer meespelen, want je ziet ook mannen met een heel dikke buik die wonderlijk gespaard lijken. En mannen met maar een klein beetje buikvet met een verstoord metabolisme”, merkt Fogteloo op. Hij heeft wel goed nieuws voor volslanke mannen. “Beweging verlaagt de kans op hart- en vaatziekten”, aldus de internist. “Zelfs als het niet lukt om de buik daarmee kwijt te raken.”