Als Steven Spielberg ooit een remake van zijn film Jurassic Park gaat maken zal de creatie van de dinosauriërs een hoop extra geld en tijd gaan kosten: de aanwijzingen dat deze oerbeesten bedekt waren met veren stapelen zich op. Niet alleen de dino´s die als ‘vogelachtigen’ te boek staan, maar een veel grotere groep vleesetende dinosauriërs droeg een verenkleed, schreven Duitse en Amerikaanse onderzoekers deze maand in de Proceedings of the National Academy of Sciences. Het zou blijken uit de vondst van een jonge gevederde dinosaurus die zich hoog in de dino-stamboom bevindt.
Eekhoorn lookalike
Sciurumimus albersdoerferi werd de nieuwe dinosoort gedoopt. De naam Sciurumimus betekent eekhoorn lookalike, en dankt het beestje aan zijn dikke staart.
Het toevoegsel albersdoerferi is een verwijzing naar de verzamelaar Raimund Albersdörfer, die de opgravingen waarbij het fossiel gevonden werd financierde en het dino-jong beschikbaar stelde voor deze studie. De onderzoekers vonden zowel op het lijf als op de staart van het diertje een primitieve vorm van veren.
Het opmerkelijk complete en goed gebleven fossiel werd gevonden in een kalksteengroeve in Beieren, zuid-Duitsland. Het nog jonge beestje was een theropode, en liep ongeveer 150 miljoen jaar geleden aan het eind van het Jura-tijdperk op zijn achterpoten rond op aarde.
Theropoden
Theropoden zijn tweevoetige, meestal vleesetende dinosauriërs. De afgelopen tien jaar is al vaker gezien dat zich in deze groep dinosauriërs exemplaren met veren bevonden, maar dan waren het altijd soorten die onder de coelurosauriërs vielen. Dit waren sterk aan vogels verwante dinosauriërs, waar ook de beruchte Tyrannosaurus Rex en de oervogels bij hoorden. Het nieuw gevonden dino-jong werd door de onderzoekers echter als megalosaurus geïdentificeerd, en is daarmee de eerste niet-vogelachtige dino die toch veren draagt.
Het is een bijzondere vondst, beaamt Anne Schulp, als paleontoloog gespecialiseerd in dinosauriërs, en verbonden aan het Natuurhistorisch Museum Maastricht. Wel waarschuwt hij voor al te snelle conclusies. Wat hem betreft hoeft de ontdekking niet te betekenen dat álle dino’s veren hadden, zoals in andere media al vrolijk gemeld wordt. “Hooguit dat alle theropoden veren hadden. Over andere dinosaurussoorten, zoals de ornitischia, de sauropoden en de meest basale theropoden – dus degene die elders in de stamboom staan – zegt het natuurlijk weinig.”
Staartdeel van de Sciurumimus onder UV-licht. In geel stukjes huid, in blauw dunne veerpennen.
H. Tischlinger/Jura Museum Eichstätt, met toestemming
Meer veren
De gevonden Sciurumimus is de nieuwste in een reeks ontdekkingen van dinosauriërs met veren in de afgelopen jaren. Zo werd in 2007 ontdekt dat de Velociraptor – het meest bloeddorstige en gevaarlijk rondrennende monster uit Jurassic Park, veren moet hebben gehad. En in april van dit jaar nog verscheen een artikel in Nature, over de vondst van een nieuwe Tyrannosaurussoort in China. Naast één volwassen en drie jonge Tyrannosauriërs werden de afdrukken van honderden kleine veertjes aangetroffen. Deze nieuwe Tyrannosauriër is de grootste dino met veren, voor zover tot nu toe bekend.
Ook al vlogen de dino´s niet, de veren kunnen wel degelijk nut gehad hebben. De belangrijkste functies waren warmte-isolatie en versiering, bijvoorbeeld om een partner te lokken, denkt Schulp. “Maar er doen ook wildere theorieën de ronde. Er wordt bijvoorbeeld wel geopperd dat dinosauriërs primitieve vleugels als een soort vliegenmepper gebruikten, en ze daarmee dus beter insecten konden vangen.”
Kip
De nieuwe vondst past goed bij het veranderende beeld van dinosauriërs gedurende het afgelopen decennium. Dachten we tien jaar geleden nog dat een dino een uit de kluiten gewassen reptiel was, sindsdien heeft het idee dat deze dieren meer verwant zijn aan de vogel steeds meer terrein gewonnen. Dinosauriërs waren waarschijnlijk warmbloedig, blijkt uit steeds meer onderzoek, en vermoedelijk lijkt een dino genetisch gezien nog het meest op een kip. In die zin is het dus geen echte verrassing, een dino met een verenkleed.
Bronnen:
- Rauhut e.a., Exceptionally preserved juvenile megalosauroid theropod dinosaur with filamentous integument from the Late Jurassic of Germany, PNAS (juli 2012). DOI:10.1073/pnas.1203438109
- Newly Discovered Dinosaur Implies Greater Prevalence of Feathers (perbericht American Museum of Natural History)
- Xing Xu e.a., A gigantic feathered dinosaur from the Lower Cretaceous of China, Nature (2012)
Lees meer op Kennislink over dinosauriërs:
- Jurassic Park dino had veren
- Dino´s duiken dankzij buikveren
- Dino met vogellongen
- Dinosaurus had hoge lichaamstemperatuur
- Dino´s waren warmbloedig