Vaak wordt de ontwikkeling van rivierdelta’s vooral gekoppeld aan de invloed van sedimentatie en erosie, maar in het nieuwe computermodel van de Delftse geotechnologen (gebaseerd op een bestaand model van kennisinstituut Deltares) wordt ook rekening gehouden met de ondergrond; en die blijkt van groot belang te zijn.
Kronkelfactor
“De computersimulaties geven aan dat rivierdelta’s die zich in een overwegend kleiige ondergrond vormen, worden gekenmerkt door de aanwezigheid van relatief diepe en smalle geulen”, vertelt onderzoeksleider Nathanaël Geleynse van de TU. Bovendien blijkt dat in een kleiige ondergrond het geulenstelsel een hogere “kronkelfactor” heeft: de geulen slingeren meer.
Bij zanderige delta’s gaat het juist om relatief rechte, brede en ondiepe geulen.’ Geleynse benadrukt dat het hier wel om een nabootsing van de werkelijkheid gaat. ‘Onze data komen overeen met veldwaarnemingen en al ken ik geen systemen die het tegenovergestelde laten zien, ik kan niet bevestigen of onze ontdekkingen in de natuur altijd gelden.’
Stedelijke delta’s
Het model van de onderzoekers biedt ook inzicht in de ontstaansgeschiedenis van rivierdelta’s en is daarom waardevol voor geologen. Mogelijk kan er zelfs de ligging van onontdekte oliereservoirs uit worden afgeleid.
Ook in de civiele techniek zal men dankbaar gebruik maken van de digitale delta-analyse. Juist nu er steeds vaker wordt gebouwd in deltagebieden in binnen- en buitenland is kennis van de opbouw van deltasystemen hard nodig. Wereldwijd wonen nu al honderden miljoenen mensen in delta’s en de verwachting is dat die verstedelijking alleen maar zal toenemen.
Rivierbeheer
Ook bij rivierbeheer – in Nederland natuurlijk altijd actueel met het oog op overstromingen – is het model waardevol. Geleynse: “Onze ontdekkingen leven niet direct pasklare oplossingen voor specifieke beheersvraagstukken, want de natuur is altijd weerbarstiger. Maar ze bieden wel plausibele verklaringen voor vormen en patronen die we kunnen waarnemen aan het oppervlak. Het stelsel van waterlopen verraadt als het ware de aard van de ondergrond, iets waar we ons voorheen niet zo bewust van waren. Ons model biedt volop ruimte voor verdere ontwikkeling en voor het onderzoeken van diverse scenario’s met betrekking tot water en klimaat.”
Drie soorten delta’s
Nasa
Naast de bodemsamenstelling zijn er nog behoorlijk wat andere factoren van invloed op de ontwikkeling van rivierdelta’s. Zo is de opbouw van de delta altijd afhankelijk van de hoeveelheid door de rivier aangevoerd materiaal. Ook de getijdeverschillen aan de kust en de hoogte van de golven langs de kust spelen een rol. In sommige delta’s zijn laatstgenoemde factoren zelfs van overheersend belang. Wanneer het verschil tussen eb en vloed erg groot is, ontstaat er een getijdedelta, die wordt gekenmerkt door een grote hoeveelheid geulen en prominente zandbanken (zoals de Gangesdelta in India en Bangladesh). En bij een krachtige branding ontstaat een door golfwerking gedomineerde delta (zoals de Nijldelta in Egypte), die door erosie opvallend recht is aan het uiteinde.
Bronnen:
- Geleynse et al. (2010). Modeling of a mixed-load fluvio-deltaic system. Geophysical Research Letters.
- Geleynse et al. (in press). Controls on river delta formation; insights from numerical modelling. Earth and Planetary Science Letters.
Zie ook:
- Rivierdelta op Mars (Kennislink)
- De oudste deltawerken van West-Europa (Kennislink)
- Mens veroorzaakte modderige Rijndelta (Kennislink)
- Mississippi-delta verdrinkt (Kennislink)
- Nijldelta: pompen of verzuipen (Kennislink)