Er zit een vrouw in de wachtkamer van een ziekenhuis. Ze is zenuwachtig. Binnen een uur zal ze op de operatietafel liggen. Ondanks de zenuwen kijkt ze ook uit naar haar operatie. Hier heeft ze jaren over nagedacht. Een chirurg of gynaecoloog zal straks een deel van haar binnenste schaamlippen wegsnijden, zodat deze niet langer buiten haar buitenste schaamlippen steken.

Waarom heeft ze gekozen voor deze operatie; een schaamlipverkleining? Haar vagina wordt immers door niemand anders gezien dan haarzelf, haar sekspartner(s) en medisch personeel. Wordt haar keuze beïnvloed door de onrealistische schoonheidsidealen zoals die bijvoorbeeld in Playboy te vinden zijn? Deze idealen zijn onrealistisch, omdat binnenste schaamlippen in pornobladen en –films vaak digitaal geretoucheerd worden of omdat de dames in kwestie vaak zelf al een schaamlipverkleining ondergaan hebben. Of heeft de vrouw in de wachtkamer haar keuze juist zelf gemaakt, omdat ze verwacht dat haar leven er beter door wordt? Kortom: welke redenen heeft ze voor een schaamlipverkleining?

In 2006 maakte Sunny Bergman ‘Beperkt Houdbaar’, een documentaire die ingaat op plastische chirurgie, schaamlipverkleiningen en de schoonheidsindustrie. Hoewel soms wat ongenuanceerd ten opzichte van vrouwen die kiezen voor plastische chirurgie, is het zeker een aanrader.

Het ‘Playboy effect’

Met de termen designer vagina of ‘Playboy pussy’ wordt meestal een vagina bedoeld die haarloos en strak is en waarvan de binnenste schaamlippen kleiner zijn dan de buitenste schaamlippen. Zulke vagina’s zijn vooral te zien bij pornoactrices en modellen in bladen zoals Playboy. Aangezien bij 90 % van alle vrouwen de binnenste schaamlippen buiten de buitenste schaamlippen steken (volgens een schatting van een van de geïnterviewde plastisch chirurgen), is een verkleining van de binnenste schaamlippen voor veel vrouwen de enige manier om het ‘Playboy effect’ te krijgen.

Wat er gebeurt tijdens een schaamlipverkleining is dat ‘overtollig’ weefsel wordt weggesneden van de binnenste schaamlippen. Deze operatie kan plaatsvinden met behulp van twee verschillende chirurgische methodes.

Moeilijke en makkelijke methode

Bij de zogenaamde ‘makkelijke’ methode wordt in beide binnenste schaamlippen een rechte snee gemaakt. Deze methode creëert het effectiefst een Playboy pussy omdat er maar een klein randje van de binnenste schaamlippen overblijft. Het wordt de makkelijke methode genoemd omdat de hechtingen in de herstelperiode minder snel los zullen laten. Daardoor lopen vrouwen die met behulp van deze methode zijn geopereerd minder risico dat zij terug moeten komen om de losgelaten hechtingen opnieuw vast te laten zetten, wat vaak zeer pijnlijk is.

De ‘moeilijke’ methode wordt zo genoemd omdat de hechtingen in de herstelperiode vaak loslaten door de spanning die er op de wond komt te staan. Deze spanning wordt gecreëerd doordat bij de moeilijke methode in plaats van een rechte snee, in beide binnenste schaamlippen een driehoekje wordt uitgesneden. De uiteinden van dit driehoekje worden vervolgens aan elkaar gehecht, wat spanning op de wond creëert. Bij deze methode wordt de natuurlijke ronding van de binnenste schaamlippen behouden, terwijl ze ook kleiner worden gemaakt.

Schoonheid versus normaliteit

Voor mijn masterscriptie heb ik vier vrouwen geïnterviewd over hun schaamlipverkleining. Hun namen zijn pseudoniemen: Jeanne (49 jaar), Deborah (20 jaar), Suzanne (30 jaar) en Anne (27 jaar). Alle vier vinden zij een vagina die er uit ziet als een ‘Playboy pussy’ er het mooiste uitzien. Anne is echter de enige die is geopereerd met behulp van de ‘makkelijke’ methode, die deze ‘Playboy pussy’ creëert. De andere drie vrouwen zijn geopereerd met behulp van de ‘moeilijke’ methode omdat ze graag een vagina wilden die er ‘natuurlijk’ uit zag.

De vrouwen vinden een vagina waarvan de binnenste schaamlippen uitsteken er ‘normaal’ uitzien. Op mijn vraag waar ze ‘normale’ vagina’s had gezien antwoordde Deborah dat ze die had gevonden op het internet, waar met even zoeken afbeeldingen van vagina’s in alle soorten en maten te vinden zijn. Mijn informanten vonden hun eigen schaamlippen veel te ver uitsteken en ze wilden deze verkleind hebben tot een ‘normale’ grootte.

Allemaal vonden ze, op Suzanne na, hun binnenste schaamlippen ‘abnormaal’ groot. Ze hadden er bijvoorbeeld veel fysieke last van (zoals pijn tijdens het fietsen of seks). Of ze schaamden zich zo erg dat het hun seksleven negatief beïnvloedde. Suzanne was de enige informant die de operatie heeft ondergaan om puur cosmetische redenen (maar ook zij heeft voor een ‘natuurlijk’ resultaat gekozen). Wat betreft schaamlipverkleiningen lijkt er in Nederland eerder sprake te zijn van een ideaal van normaliteit in plaats van een ideaal van schoonheid.

Catchat

Schaamte speelt een grote rol bij dit onderwerp. Aan de ene kant voelden de geïnterviewden schaamte vanwege de lichamelijke afwijking (te grote binnenste schaamlippen) die zij dachten te hebben. Aan de andere kant schaamden zij zich voor de operatie zelf. In Nederland rust een taboe op plastische chirurgie. Schaamlipverkleiningen (“waarom zou je dáár iets aan willen laten doen?”) worden al snel als ‘onnodig’ (of niet sexy) beschouwd.

Medische invloeden

De keuze van informanten wordt behalve door het ideaal van normaliteit ook beïnvloed door de medische wetenschap. Door Nederlandse zorgverzekeraars wordt plastische chirurgie beschouwd als onnodig tenzij er sprake is van een medische noodzaak, waaronder meestal ‘fysieke last’ wordt verstaan. Operaties worden alleen vergoed als een arts de fysieke last van een vrouw heeft vastgesteld.

Zowel Deborah als Anne zijn eerst naar hun huisarts gegaan. Ook werden ze allebei doorverwezen naar gynaecologen die zij niet kenden en die werkten in ziekenhuizen die zij zelf niet in eerste instantie gekozen zouden hebben. Suzanne had wel de mogelijkheid om zelf de chirurg en plaats van operatie te kiezen, omdat zij werd geopereerd in een privékliniek en dus sowieso niet in aanmerking kwam voor een vergoeding door de zorgverzekering. Dit betekende dat Suzanne dus ook geen doorverwijsbrief nodig had van haar huisarts, zoals Deborah en Anne.

Hoewel de informanten alle vier heel tevreden zijn met de resultaten van hun schaamlipverkleiningen blijkt wel dat het vergoed krijgen van een schaamlipverkleining door de zorgverzekering met zich meebrengt dat vrouwen minder keuzevrijheid krijgen om zelf de omstandigheden van hun operatie te bepalen. Bovendien werd alleen aan Suzanne uitgelegd wat de ‘moeilijke’ en de ‘makkelijke’ methodes inhielden. Daardoor ondergingen de andere drie vrouwen een operatie zonder volledig geïnformeerd te zijn.

Eigen keuze?

Wat kun je nou zeggen over de vrouw die aan het begin van dit artikel in de wachtkamer zit? Op basis van dit kwalitatieve onderzoek kun je zeggen dat zij niet slechts een willoos slachtoffer is van de schoonheidsidealen van Playboy en consorten. De problemen die zij ondervond vanwege haar schaamlippen, zoals pijn tijdens sport en seks of ondraaglijke schaamte, hebben haar ertoe aangezet om te kiezen voor een schaamlipverkleining. Het zijn vervolgens de idealen van normaliteit en de medische wetenschap die de omstandigheden van haar operatie bepalen en haar keuzevrijheid beperken. Zij heeft haar keuze voor een schaamlipverkleining gemaakt op basis van haar eigen ervaringen en motivaties, in een veld waarin ideeën over wat normaal is, en wat medisch noodzakelijk, meer invloed hebben dan ideeën over wat mooi is.

Zie ook:

• Australische reportage over schaamlipverkleining (erg interessant, over onder andere waarom je binnenste schaamlippen niet op de cover van een magazine mag tonen)
• The perfect vagina (Britse documentaire over perfecte vagina’s. De verslaggeefster volgt een meisje tijdens haar schaamlipverkleining – ook de daadwerkelijke operatie en de pijnlijke dagen daarna: erg interessant om te zien!).
• Meer over schoonheidsidealen en onderzoek op de (“nieuw feministische”) site van Beperkt Houdbaar.
• Kaal, kaler, kaalst: het ideaal van het haarloze lichaam (Kennislink)
• Veranderende schoonheidsidealen in de geschiedenis (Kennislink)
• Vrouwenbesnijdenis in Europa is een blinde vlek (Kennislink)
• Kan jouw vagina ook wel wat werk gebruiken (Artikel in universiteitskrant Folia over psychologisch onderzoek naar schaamlipcorrecties, pdf, p12)