Deep Impact, satellieten als Rosetta en de vele grondstations die meekeken naar de inslag op Tempel-1 laten een komeet zien met verschillende lagen. Deep Impact lanceerde op 3 juli zijn speciale projectiel en maakte zelf een bocht om een dag later van veilige afstand naar de inslag te kijken. Die wierp materiaal van het oppervlak én van dieper gelegen lagen de ruimte in. Tempel-1 blijkt als los zand aan elkaar te hangen, zeggen Michael O’Hearn (Universiteit van Maryland) en zijn collega’s in ScienceExpress, de webeditie van Science.
Overzicht van Tempel-1, samengesteld uit verschillende beelden. Deep Impact’s projectiel sloeg in bij de witte pijl onderin het beeld, tussen twee kraters. De regio’s a en b zijn interessant omdat ze ongewoon vlak zijn. bron: O’Hearn et.al., Science 118923 Klik op de afbeelding voor een grotere versie.
Hoewel Tempel-1 een van de kometen uit de Jupiter-familie is, lijkt hij qua vorm en oppervlakte niet veel op soortgenoten als Wild-2 en Borelly. Kometen zijn overgebleven uit de oertijd van het zonnestelsel en bevatten materiaal dat sinds die 5 miljard jaar nauwelijks is veranderd. Volgens sommige wetenschappers kan het leven via kometen zijn verspreid over de ruimte. Ook voor onderzoekers dichter bij de mainstream zijn kometen interessant, omdat ze een blik geven op het materiaal waaruit het zonnestelsel ontstond.
De inslag van Deep Impact’s projectiel lanceerde stofwolken vanaf het komeetoppervlak. Uit de warmtestraling van het stof leidden O’Hearn en zijn team af dat het gaat om fijne korrels van één tot honderd micrometer (miljoenste meter) doorsnede. Ook keken de wetenschappers naar de dichtheid van de komeet. Met 600 kg/m3 is die een stuk lager dan het soortelijk gewicht van water (1000 kg/m3).
Kaart met warmtestraling van Tempel-1 op verschillende momenten na de inslag. bron: O’Hearn et.al., Science 118923 Klik op de afbeelding voor een grotere versie.
Organisch materiaal
De wetenschappers die via Deep Impact en andere satellieten of telescopen meekeken naar de inslag waren erg geïnteresseerd in de samenstelling van de komeet. Stofdeeltjes (voornamelijk silicium) en waterijs? Of zouden er ook andere materialen in de komeet voorkomen? In het licht dat Tempel-1 na de inslag uitzond zitten sporen van organische moleculen – verbindingen als water, kooldioxide, maar ook andere verbindingen als HCN, H2CO (formaldehyde) en CH3OH (methanol).
Spectrum van de gaswolk ( coma) rond de komeet tien minuten vóór (links) en 4 minuten na de inslag (rechts). Na de inslag steeg de helderheid met een factor zes en werden er sporen zichtbaar van ingewikkelder verbindingen dan water en kooldioxide. De kleine piek met het label CH-X slaat op verbindingen waarin een atoom kool- en een atoom waterstof in een groter molecuul zitten. bron: O’Hearn et.al., Science 118923 Klik op de afbeelding voor een grotere versie.
Deep Impact was zeker niet het enige apparaat dat naar Tempel-1 keek. Met meer dan 70 observatoria wereldwijd onderzochten Karin Meech (Universiteit van Hawaii) en haar enorme team de inslag. Zij zagen in de spectra aanwijzingen dat de gaswolk om Tempel-1 na de inslag een andere samenstelling had dan voorheen. Een duidelijk teken dat de Deep Impact-ram materiaal van beneden het oppervlak had vrijgemaakt, dat normaal opgesloten blijft. Tempel-1 is dus geen homogeen blok, maar heeft laagjes. Met dat gegeven kunnen wetenschappers weer modellen over de vorming van kometen verfijnen.
Zie ook:
- Comet reveals its secrets (Engels)
- Analysis: Deep Impact comet all fluff (Engels)
- Deep Impact ingeslagen op Tempel-1 (Kennislink artikel)