“De vuile handen van Willem van Oranje”

KNAW Onderwijsprijs voor werkstuk over Willem van Oranje

Een van de drie winnaars voor het Profiel Cultuur en Maatschappij is het werkstuk van Aron Brouwer (19) en Marthijn Wouters (17) van het Murmellius Gymnasium uit Alkmaar.

Kennislink sprak met de trotse Aron over hun werkstuk “De vuile handen van Willem van Oranje”.

Ooit gedacht dat je de Onderwijsprijs zou winnen?

Nee, we hadden er zelf nooit bij stilgestaan dat we een prijs zouden kunnen winnen met ons werkstuk. We zijn gewoon het archief in gegaan en hebben onderzoek gedaan. Van onze geschiedenisleraar Peter Hoek kregen we een 10 en hij was heel enthousiast over het onderwerp. Samen met de school heeft meneer Hoek besloten om het werkstuk in te sturen voor de wedstrijd.

Is meneer Hoek een inspirerende geschiedenisleraar?

Ja, enorm! Ik heb pas les van hem sinds de 5^e maar ik was al bang voor hem sinds de 1^e haha! Iedereen heeft respect voor hem, zonder dat hij daar moeite voor hoeft te doen. Ik vind vakken met een goede leraar het leukst en voor meneer Hoek wilden we het werkstuk extra mooi maken. Hij was heel erg betrokken, ook buiten schooltijd, en heeft elk hoofdstuk wel een paar keer nagekeken. Zonder hem hadden we het echt niet gered.

Hoe kwamen jullie eigenlijk op dit onderwerp?

We hebben heel veel historische tijdschriften doorgespit en daar 100 onderwerpen uit gekozen. Meneer Hoek heeft een selectie van 5 gemaakt en uiteindelijk is dit het geworden.

Willem van Oranje, Vader des Vaderlands.

Waarom?

Omdat we in de literatuur al wel regelmatig tegenkwamen dat Willem van Oranje zich niet zo netjes heeft gedragen tijdens de Opstand. Maar in de conclusies kwam hij nooit als fout of slecht naar voren. Wij wilden weten in hoeverre dit positieve beeld klopt met de werkelijkheid, met de historische bronnen uit die tijd, en hoe dit beeld is ontstaan.

En hoe hebben jullie dat aangepakt?

We begonnen met een enquête op het Centraal Station van Alkmaar over de beeldvorming rond Willem van Oranje. Van de 300 ondervraagde personen was 80% positief over de Vader des Vaderlands. Daarnaast hebben we heel veel literatuur gelezen en hebben we originele bronnen en brieven in het archief mogen bekijken. Daaruit bleek dat het imago van de Vader des Vaderlands met opzet gecreëerd is door onder andere Marnix van St. Aldegonde en Willem van Oranje zelf.

De Gewesten hadden tijdens de Opstand hun eigen held nodig als rolmodel, zoals de landen om hen heen. Willem van Oranje wilde die rol graag vervullen en liet zich zelfs ‘Vader’ noemen. Maar hij was helemaal niet zo populair onder de bevolking, zeker niet aan het eind van zijn leven. En wanneer het in de 18^e en 19^e eeuw slechter gaat met Nederland, wordt er teruggegrepen naar de heroïsche geschiedenis van de Republiek en Willem van Oranje. Als stichter van die Republiek en de Vader des Vaderlands.

Maar de positieve normen en waarden die hem dan worden toegeschreven, stroken niet met de werkelijkheid. Hij was moderner en meer humanistisch dan de omringende vorsten, maar heeft er later voor gekozen om zijn handen wel op een intolerante en middeleeuwse wijze vuil te maken. Hij liet bijvoorbeeld kloosters en dorpen plunderen.

Ook overschatte Oranje zichzelf enorm en was hij nogal slecht in de organisatie van zijn troepen waardoor ze regelmatig verloren. Al met al niet zo’n positief beeld maar dat komt niet naar voren in de literatuur over hem en over die periode.

Dat is nogal een onconventionele conclusie.

Ja, wij zijn de eersten die deze negatieve punten op een rij hebben gezet. We beseffen ons dat de uitkomst van ons onderzoek discussies op gang zouden kunnen brengen maar dat vinden we alleen maar leuk. Ik hou wel van een goeie discussie!

En wat hebben jullie zelf aan het onderzoek gehad?

Ik wilde al sinds de 1^e klas geschiedenisleraar worden maar door dit onderzoek wil ik proberen om verder met wetenschap te gaan. Ik ga na de zomer Geschiedenis en Filosofie studeren aan de UvA en hoop daarna onderzoek te kunnen gaan doen. Marthijn heeft nog geen idee wat hij wil gaan studeren, maar het wordt zeker ook een Alfa-studie!

En heb je nog tips voor anderen om volgend jaar de KNAW Onderwijsprijs te winnen?

Wees kritisch! En een andere tip: bekijk wetenschappelijk werk en doe die manier van werken na. Met voetnoten en zo. Dat vindt de jury mooi!

De leerlingen winnen een studiebeurs en de docenten deze trofee, vervaardigd door kunstenaar Anneke Dammers. Het beeldje stelt een leraar voor die twee leerlingen onderwijst.

KNAW Onderwijsprijs