Sorry, we konden het niet laten. Op alle andere dagen van het jaar kun je bij ons terecht voor gefundeerde en betrouwbare artikelen over de wetenschap.

Mirte van Balen

Mirte van Balen

Helaas… Het nieuwsbericht ‘Kostbaar vulkanisch materiaal ontdekt’, dat deze week op Kennislink verscheen betrof een 1 aprilgrap. En weer zijn onze lezers er ingestonken, want de zakjes tuinaarde stroomden binnen. Waarvoor onze hartelijke dank; wij hebben weer veel plezier aan deze grap beleefd! Ook de telefoon stond niet stil. De NOS, de VARA en RTL belden, de Wereldomroep reageerde, en onze mailbox stroomde vol. De reacties varieerden. “Als we voor niks komen laten we jullie voor de onkosten opdraaien”, kregen we van RTL te horen, terwijl de Wereldomproep mailde: “Gefeliciteerd! Mooie grap!” Overigens plaatste RTL ons vanmorgen wel op de lijst met leukste 1 april grappen van 2011.

Zelf leerden we ook weer nieuwe dingen. Want zoals Nobelprijswinnaar Gerard ’t Hooft ons schreef: “Omdat de door tephraniet gemodificeerde turfmolm heel bijzondere akoestische eigenschappen heeft, verklaart dit ook de plotselinge toename van het aantal in Nederland gesignaleerde fluitegels (Radio Utrecht, een paar dagen geleden). Deze waren tot nu toe heel zeldzaam in Nederland, maar bij nieuwe maan (over enige dagen is het weer zover), kun je die ’s ochtends voor zonsopgang goed horen.”

Wat er WEL klopte in het bericht

• Vulkaanas is een vruchtbaar goedje. Niet voor niets worden al sinds mensenheugenis juist aan de voet van vulkanen nederzettingen gesticht en gewassen verbouwd.
• Van de as die vrijkomt bij een flinke vulkaanuitbarsting slaat regelmatig een gedeelte neer op Nederlandse bodem. Ook van de Eyafjallajökull zijn vorig jaar asdeeltjes teruggevonden in Nederland, al waren dat er maar heel weinig. Tefra, heten deze minuscule asdeeltjes, en aardwetenschappers zoals Wim Hoek van de Universiteit van Utrecht zijn er blij mee.
• Door hun chemische samenstelling te analyseren kan men vaststellen van welke vulkaan de deeltjes afkomstig zijn. En omdat vulkaanuitbarstingen vaak goed gedateerd zijn kunnen de aslagen vervolgens bijvoorbeeld gebruikt worden als referentie bij het dateren van de bodems of veenlagen waarin ze gevonden worden.
• Mineralen ontstaan uit een mengsel van turf en vulkaanas zijn nooit gevonden. Wel kunnen in veen natuurlijke mineralen gevormd worden door aanrijking met bijvoorbeeld vogelmest. Eén van die mineralen is vivianiet, een ijzer-fosfaat verbinding die blauw verkleurt. Vroeger werd dit gebruikt als bleekmiddel (Reckitts blauw, destijds ook bekend als “poppetje blauw”).

Henk Albert de Klerk via wikimedia commons, CC BY-SA 4.0

Henk Albert de Klerk via wikimedia commons, CC BY-SA 4.0

Wat er NIET klopte in het bericht

• Volkstuinen met grotere aardbeien dan gebruikelijk? Kom op zeg! Eerlijk gezegd lijkt het ons stug dat er überhaupt volkstuinen zijn waar in maart al aardbeien geoogst zijn… Dat zou nog eens ECHT een doorbraak betekenen!