Nanotechnologie is zo nieuw, dat alles nog plausibel lijkt. Superkleine computers, flexibele zonnecellen, altijd schone kleding, verhoogde intelligentie… Klinkt best redelijk, toch? Zo ver zijn we nog niet en de IQ verhogende deeltjes gaan er waarschijnlijk ook nooit komen. Helaas, die examens moet je toch op eigen kracht halen en sollicitatie-doping zit er voorlopig ook niet in.
Toch waren er een hoop lezers die er met open ogen intrapten, samen met een journalist van het Haarlems Dagblad. Ook werden we op de Smarterfood site benaderd: of we wellicht willen adverteren op de UEFA-cup! Misschien omdat iedereen graag wil dat er een drankje bestaat waar je slim van wordt? Zo’n 190 mensen kregen de NanoBoost maar wat graag thuisgestuurd. Een enkeling vroeg zich af of alles wel veilig was, zo’n vaag Chinees drankje. Een handvol reacties waren vol verontwaardiging: hoe durfden we een ongetest vreemd drankje los te laten in de Nederlandse samenleving! Met enge nanodeeltjes erin nog wel! Het overgrote deel van jullie was echter helemaal niet bang en zou het drankje vrolijk opgedronken hebben.
Nanodeeltjes gevaarlijk?
Nano technologie klinkt nog vrij neutraal, maar bij nano deeltjes bekruipt de sommige mensen een ongemakkelijk gevoel. Dat zijn toch die asbest-achtige dingen die door je celwand heen kunnen dringen? En daar gaat het mis. ‘Nanodeeltjes’ is namelijk een verzamelterm voor alle deeltjes die kleiner zijn dan 100 nanometer. Dus ook alle losse moleculen, waar we al 100 jaar chemie mee bedrijven, vallen hieronder. Zeggen dat die allemaal gevaarlijk zijn, is hetzelfde als zeggen dat alle mensen terroristen zijn. Het hangt er maar helemaal vanaf over welk nanodeeltje je het precies hebt. Een nanodeeltje van biologisch afbreekbaar spul zoals eiwit kan absoluut geen kwaad in je lichaam. Sterker nog, zonder eiwit is het snel met je bekeken.
Over het algemeen lijkt het erop dat ‘nano’ gewoonweg de volgende stap is. Elke technologische ontwikkeling heeft voor- en nadelen en het is goed dat we die in de gaten houden. Alle stoffen die van nature niet in nano-vorm voorkomen (gouddeeltjes, nanobuisjes) moeten goed getest worden voordat we ze in ons milieu verspreiden. Daar zijn TNO en het RIKLT instituut in wageningen druk mee bezig. Ook mensen die werken met nanodeeltjes moeten goed worden beschermd: hier worden de risico’s namelijk nog vaak onderschat. Aldo Brinkman, promovendus aan de Universiteit Utrecht en een van de scheikundejongens-bloggers werkt met nanodeeltjes van ijzeroxide. Roest dus. “Tja, hoe gevaarlijk die deeltjes precies zijn weet ik niet. Er is ook nauwelijks onderzoek naar gedaan tot nu toe. Maar ik gebruik gewoon mijn gezonde verstand en blijf voorzichtig. Dan zal het allemaal wel meevallen.” Zo denken de meeste wetenschappers erover, dat bleek ook uit een Spaans onderzoek. Bescherming zoals mondkapjes en handschoenen werden nauwelijks gebruikt. “Nee, dat snap ik wel,” lacht Aldo. “Weet je wel hoe groot de porien in zo’n mondkapje zijn? Die zijn hooguit nuttig tegen bacteriën, tegen virussen al veel minder en nanodeeltjes gaan er dwars doorheen. Je moet gewoon zorgen dat die deeltjes niet in de lucht komen, dan is er niks aan de hand.”
Is voedsel altijd veilig?
Terug naar de NanoBoost. Voedsel moet in Nederland uitgebreid worden getest voor het verkocht mag worden. De handelaar is verplicht aan Europese wetgeving te voldoen, die in Nederland wordt gecontroleerd door de Voedsel en Warenautoriteit. Maar zolang je de NanoBoost niet verkoopt, maar gratis uitdeelt met de mededeling dat het om een test gaat, zijn er ineens geen regels meer. Astrid Bergman, persvoorlichter van de VWA: “Tja, dan weet ik niet waar je aan zou moeten voldoen, of wie er verantwoordelijk is voor de gevolgen.” Het blinde vertrouwen van de meeste lezers dat de overheid wel zorgt dat het goed getest is, is dus niet helemaal terecht.
Gelukkig was dit maar een grapje en drinken we natuurlijke nanodeeltjes al elke dag. Bijvoorbeeld caseïne, in de witte motor van Nederland, is er ook eentje.
Kennis aan ’t IJ
Wil je écht weten hoe een pilletje of een drankje je slimmer kan maken? Kom naar Kennis aan ’t IJ, de interactieve lezing in science center NEMO. Op zondagmiddag 18 april onderzoekt biopsycholoog en wetenschapsjournalist Reinoud de Jongh samen met de bezoeker of pillen en andere middeltjes ons brein echt kunnen oppeppen. Toegang €7,50. Aanmelden via www.e-NEMO.nl
Zie ook
- Het nepartikel over de NanoBoost
- Wil je meepraten over de impact van nano op omze samenleving? Doe mee aan de NanoDiscussie!