“I was strolling on moon one day! In the mery, mery month of May…” De astronauten Eugene Cernan en Harrison Schmitt hadden het duidelijk naar hun zin. In koor zongen ze dit over de radio terwijl ze over het oppervlakte van de maan sprongen.
Het was december 1972 (de tekst van het liedje ten spijt) en de twee NASA-astronauten verbleven ruim drie dagen op het oppervlak van de maan. In een baan om de maan vloog ook nog een capsule met een derde astronaut, Ronald Evans. Dit zouden de laatste mensen zijn die de maan bezochten, zelfs veertig jaar na dato.
Beelden van Apollo 17, de laatste bemande vlucht naar de maan (Wetenschap101).
Peperduur
Het vrolijke liedje van Cernan en Schmitt staat symbool voor de ruimtevaartsuccessen die de Amerikanen in de jaren daarvoor behaalden. In 1961 kondigde toenmalige president Kennedy aan dat de Verenigde Staten voor het einde van het decennium een mens op de maan zouden neerzetten, en natuurlijk weer veilig terug zouden brengen naar de aarde. Het Apolloprogramma was geboren.
De Amerikanen haalden alles uit de kast en slaagden in 1969 met de landing van Apollo 11. Daarmee konden ze zich de winnaars noemen van de space race die al in de jaren ’50 was losgebarsten en aanvankelijk leek te worden gewonnen door de Sovjet-Unie.
Voor die overwinning was heel wat nodig. In het Apolloprogramma gingen miljarden dollars om, waarmee in de hoogtijdagen zo’n 400.000 mensen aan het werk werden gezet. In totaal betaalden de Amerikanen bijna 24 miljard dollar om twaalf mensen op de maan te kunnen zetten.
Wetenschap op de maan
Naast de prestige die met de maanvluchten gemoeid was, kon de wetenschap ook de vruchten plukken van de Apollomissies. Bij alle vluchten werden er wetenschappelijke experimenten uitgevoerd. Zo werden er op de maan deeltjes uit de zonnewind verzameld, de sterkte van haar magnetisch veld werd bepaald en de extreem ijle atmosfeer werd geanalyseerd.
Ook was het mogelijk om kosmische straling en de inslagen van micrometeorieten te onderzoeken. Bovendien werden er enkele spiegels op het oppervlak geplaatst waarmee met lasers vanaf de aarde de maanafstand met grote precisie kan worden gemeten.
Tot slot verscheepten de astronauten bijna 400 kilo aan maansteen naar de aarde, dat wetenschappers hielp om de geschiedenis en geologische processen op de maan te onderzoeken, alsmede uit te sluiten dat er ooit leven was.
Na de eerste landing op de maan, die in 1969 door miljoenen mensen op de wereld live werd gevolgd, sloop er langzaam een beetje routine in de vluchten. Er werden tussen 1969 en 1972 zeven vluchten gewaagd, waarvan er zes slaagden. Alleen de bemanning van Apollo 13 moest hun geplande maanlanding annuleren doordat er onderweg een zuurstoftank van hun capsule explodeerde. Met de allergrootste moeite wisten de Amerikanen hun drie astronauten heelhuids naar huis te halen.
Behalve dan voor deze rampvlucht werd de aandacht van het grote publiek voor de maanreizen dan ook steeds minder groot. Wat overbleef was een peperduur project dat eigenlijk niet zo veel meer opleverde en waar de Verenigde Staten snel vanaf wilden. In 1970 werden daarom de laatste drie maanlandingen (Apollo’s 18, 19 en 20) geschrapt.
Stilte na de storm
En toen werd het stil op de maan. Erg stil. De Amerikanen zagen tientallen jaren geen heil meer in nieuwe maanreizen en ook de Sovjet-Unie gooide begin jaren ’70 de handdoek in de ring omdat hun beoogde maanraketten letterlijk niet van de grond wilden komen.
De maan lijkt ook anno 2012 niet opnieuw te lonken voor Amerika. Terwijl president George W. Bush een ambitieus programma opstelde om opnieuw bemande vluchten naar de maan mogelijk te maken, zag zijn opvolger Barack Obama daar niets in en veegde de plannen in 2010 van de kaart. NASA lijkt zich de laatste jaren bovendien meer en meer op verkenning van Mars gefocust te zijn, maar dan wel in onbemande vorm.
Nieuwe plannen in het oosten
Dus, wanneer kunnen we weer mensen op de maan verwachten? Het hoofd van de Russische ruimtevaartorganisatie Roskosmos verraste begin dit jaar door te stellen dat Rusland opnieuw zou moeten proberen mensen naar de maan te sturen. De plannen zouden op zijn vroegst in 2030 kunnen leiden tot een bemande maanlanding.
Ook China zou wel eens een belangrijke rol kunnen gaan spelen. De Chinezen zijn in rap tempo een inhaalslag aan het maken op de ruimtevaartgrootmachten Rusland en de Verenigde Staten. Zo lanceerden ze in 2003 eigenhandig een persoon in een baan rond de aarde en beschikken ze inmiddels over een (primitief) ruimtestation.
Toch zijn de plannen van China nog in een vroeg stadium. Het is ze inmiddels gelukt om twee satellieten in een baan rond de maan te brengen, maar er moet er nog een hoop gebeuren voordat de eerste Chinees voet op de maan zet.
De logische volgorde voor de Chinezen zou zijn om eerst een onbemande sonde te landen op de maan en vervolgens een missie te ondernemen om een monster van de maan naar de aarde te brengen. Pas dan kan er serieus werk gemaakt worden van een bemande missie, die volgens de meest optimistische schattingen rond 2025 kan plaatsvinden.
Zingende astronauten
Er zijn nog meer gegadigden. India zou maar al te graag met de ‘grote jongens’ mee willen doen. Maar hun maanprogramma – dat uiteindelijk ook in bemande vluchten zou moeten uitmonden – lijkt behoorlijk wat vertraging te hebben opgelopen. Voor een gedeelte berust hun ruimtevaartagenda namelijk op het Russische verkenningsprogramma, maar daar zit behoorlijk de klad in, onder andere door de in het begin van dit jaar mislukte Phobos-Grunt-missie naar de Marsmaan Phobos.
Ondanks de soms grote woorden van ruimtevaartlanden en bedrijven zal het echt nog een hele tijd duren voordat we weer zingende astronauten kunnen verwachten op de maan. De voetafdrukken van precies veertig jaar geleden verliezen hun status als ‘laatste stappen op de maan’ voorlopig nog niet.
Zie ook:
- 40 jaar na Armstrong – Kennislink
- 50 jaar bemande ruimtevaart – Kennislink
- Eerste stap in het ruimtevaarttijdperk – Kennislink
- 40 jaar maanlanding – Wetenschap24
- Russians to take a giant leap for the space program – RT.com (Engels)
- Golden Spike to Offer Commercial Human Missions to the Moon – Universe Today (Engels)