Op 15 april 1912 zonk het passagiersschip ‘RMS Titanic’. Het wrak van dit ‘onzinkbare’ schip, voornamelijk bekend uit de film met Leonardo DiCaprio en Kate Winslet, werd in 1985 gevonden door National Geographic Explorer Bob Ballard.
In 2012, een eeuw na de ramp, leeft de Titanic meer dan ooit. In “De Geboorteplaats van de Titanic”, een Nederlandse National Geographic-documentaire, gaat presentator Eddy Zoëy met MOKE-zanger Felix Maginn naar Belfast in Ierland, om meer te weten te komen over de Titanic. Belfast is namelijk niet alleen de geboorteplaats van Felix Maginn, maar ook van de Titanic.
Droogdok
In 1908 kregen de Ierse scheepsbouwers Harland & Wolff de opdracht van de rederij White Star Line om 3 enorme schepen te bouwen, waaronder de Titanic en de Olympic. Hiervoor moesten aanzienlijke aanpassingen gedaan worden in de haven. Zo bouwde Harland & Wolff ’s werelds grootste droge haven, waarin de schepen werden geplaatst om de propellors te plaatsen en de romp te verfen.
In deze droogdok kon wel 95 miljoen liter water. Als het droogdok volstond en het schip naar binnen was gevaren, werd al het water weer weg gepomt door drie stoompompen. Deze drie pompen konden al het water wegkrijgen in maar anderhalf uur! Als het water weg was steunde het schip op een groot aantal houten blokken. Omdat de droge haven precies groot genoeg was voor het schip staat het nu ook wel bekend als de “fysieke voetafdruk van de Titanic. Het bouwen van de dry dock duurde zeven jaar. 500 man waren 7 dagen per week aan het graven. In totaal kostte de haven toen ongeveer een half miljoen pond. Vandaag zou dat meer dan 23 miljoen pond zijn.
Voordat het schip het droogdok in kon moesten de afzonderlijke onderdelen natuurlijk eerst helemaal opgebouwd worden. Ook hiervoor werd een apart gebouw in het leven geroepen: de Arrol Gantry. Hierin werden zowel de Olympic als de Titanic gebouwd. Tenslotte moest ook het kanaal vanuit de scheepswerven 8 meter dieper worden gemaakt, zodat de schepen konden uitvaren. De Titanic zorgde voor veel werkgelegenheid: er werden wel 30.000 mensen aangenomen om aan de Titanic te bouwen. De stad ervaarde een enorme industriële groei en werd één van de belangrijkste scheepsbouwcentra ter wereld.
Protestanten en Katholieken
Bijna alle arbeiders die in de haven werkten waren protestants. In Belfast heerste er namelijk ernstige segregatie. De katholieken en protestanten leefden strikt gescheiden van elkaar, en onderling vonden er plaats grote ruzies plaats. Deze segregatie was begin van de 20e eeuw al aanwezig, maar is ook nu nog te voelen. Dwars door Belfast lopen enorme ‘Peace Walls’ die protestantse en katholieke wijken van elkaar scheiden. Deze muren zijn zelfs groter van omvang dan de Berlijnse Muur. En ondanks dat de katholieken en protestanten nu grotendeels in vrede met elkaar samenleven staan de muren er nog steeds. Ze geven een gevoel van veiligheid.
Felix Maginn is katholiek opgevoed, en wist daarom weinig over de Titanic. “Ik wist de naam van het schip en dat het in Belfast gebouwd was, maar verder werd er niks over verteld tijdens mijn jeugd. Voor meer informatie moest ik een film uit 1958 kijken,” zegt Felix. “Voor een lange tijd zag ik Kenneth Moore als kapitein van de Titanic.”
Dat er alleen protestanten in de haven werkte kwam niet alleen door de segregatie. “Natuurlijk was het voor een deel segregatie. Maar daarnaast was het ook een kwestie van vriendjespolitiek. Protestanten hielpen elkaar vaak aan een baan in de haven omdat ze elkaar kenden, en dan kom je er als katholiek minder snel bij. Katholieken misten hierin vaak de connecties.”
Juist hierom wisten veel katholieken bijzonder weinig over de Titanic. “Mijn reis door Belfast was één grote ontdekkingsreis. Ik kijk met veel trots terug op mijn stad. De Titanic was in haar tijd ’s werelds grootste bewegende object gemaakt door de mensheid, en het is geweldig dat dit is gebouwd door mensen uit Belfast.”
Enorm
De Titanic was inderdaad enorm. Alleen voor de romp werden al 3 miljoen klinknagels gebruikt. Het schip was 268 meter lang en 28 meter breed. Iedere motor in het schip had de grootte van een gebouw met drie verdiepingen. Vanaf de kiel gemeten had de Titanic een hoogte van een flatgebouw met tien verdiepingen. Een dergelijk gevaarte viel natuurlijk wel op in de stad. Toen de Titanic uitvaarde kochten meer dan 1000 mensen een kaartje om het vertrek te kunnen zien vanuit de haven. De opbrengsten van deze tickets gingen naar de ziekenhuizen in Belfast.
Dat deze grote trots van de stad, dit ‘onzinkbare’ schip, toch zo’n ramp mee zou maken had niemand verwacht. Op de scheepswerf was het bijna een taboe om er over te praten. “Men had toen nog niet de technologiën die we nu hebben,” vertelt Felix. “Het was daarom ook niet duidelijk waar de fout lag. Het woord ‘Titanic’ werd gewoon niet genoemd.” Geruchten gingen natuurlijk wel de ronde, bijvoorbeeld dat het schip expres was gesaboteerd door een anti-katholieke havenarbeider. Maar er werd ook gesproken over een mummievloek. Sommige mensen zeiden zelfs dat de Titanic helemaal niet was gezonken, maar van identiteit had gewisseld met een ander schip.
Het ware verhaal
Ondertussen weten we natuurlijk wel beter. Door een optische illusie zag de crew van de Titanic de ijsberg pas veel te laat aankomen. De optische illusie werd gecreeërd door een luchtspiegeling. Tegen de tijd dat de officiers de ijsberg aan zagen komen hadden ze nog maar 37 seconden om het schip af te wenden.
De leidinggevenden op het schip bleven volgens getuigen erg rustig. Kapitein Edward J. Smith probeerde zoveel mogelijk mensen in de reddingsboten te helpen. Harold S. Bride, een overlevende van de ramp, zei dat hij Smith op de laatste momenten van het schip af zag duiken.
De ontwerper van het schip, Thomas Andrews, moest aan de kapitein vertellen dat het schip ging zinken. Ook Andrews hielp de passagiers veilig en rustig de reddingsboten in. Hij werd als laatste gezien in een eersteklas rokersruimte waar hij naar een schilderij keek. Hij droeg geen reddingsvest, en is ten onder gegaan met het schip.
Tegenwoordig
Het is pas sinds kort dat Belfast zich op de kaart probeert te zetten met de Titanic. In 1998 sloten de katholieken en protestanten officieël vrede met elkaar. Ook besefte men dat het zinken van de Titanic niet de schuld was van de Ieren. Het is bijna een gezegde geworden in Belfast: “There’s nothing wrong with our ships!” Een Ierse gids licht dit spottend toe: “De Titanic was in prima staat toen ze de Ierse haven verliet. De kapitein van de Titanic was Brits, de navigator was Schots en de ijsberg was Canadees. De schuld ligt niet bij de Ieren!”
Tegenwoordig is de Titanic een echte trekpleister. In april wordt het Titanic Museum geopend, vlakbij de Harland & Wolff scheepswerf. Dit enorme gebouw kostte zo’n 100 miljoen pond. In het museum wanen de bezoekers zich in de Titanic door middel van een uiterst gedetailleerde reconstructie.
Omdat National Geographic Explorer Bob Ballard het wrak heeft ontdekt staat National Geographic Channel in het weekend van 7 april volledig in het teken van de Titanic, waarin onder andere documentaires met Bob Ballard en James Cameron te zien zijn. Het weekend trapt op zaterdag om 21.00 af met “De Geboorteplaats van de Titanic”, een Nederlandse documentaire met Felix Maginn en Eddy Zoëy in Belfast.