Nu écht compleet
Eindelijk staat het complete genoom van graan online. Belangrijk want de enorme berg data kan helpen bij het sneller ontwikkelen van graan dat beter bestand is tegen droogte en ziektes.
17 augustus 2018
De Britse genetici, van de universiteiten van Liverpool en Bristol, hebben het DNA op hun gezamenlijke tarwewebsite gezet. Zoals vaker met een publiekelijke bekendmaking van een DNA-volgorde, ook wel genoom genoemd, helpt het wetenschappers om op zoek te gaan naar speciale eigenschappen van de plant; in dit geval dus tarwe. Tarwe blijkt vijfmaal zoveel DNA te bevatten als mensen, wat het ontcijferen ervan een dure klus maakt. Een wetenschappelijke publicatie over de DNA-volgorde volgt pas in april 2011. Tegen die tijd verwachten de Britten de precieze volgorde van het DNA tot in de puntjes te hebben gecontroleerd.
Volgens de statistieken van de Wereldvoedselorganisatie is tarwe, na maïs, het meest geproduceerde voedselgewas. In sommige landen, zoals Kirgizië, is de bevolking er qua inkomsten zelfs zwaar van afhankelijk.
Gewasverbetering via genetische kennis heeft de laatste jaren veel in de wetenschappelijke belangstelling gestaan, maar tarwe heeft tot dusver weinig aandacht gehad. Fijn dat de plant die nu wel krijgt. Rijst en maïs, die belangrijk zijn voor ontwikkelingslanden, zijn de afgelopen jaren vaker onderzocht. Terecht natuurlijk: door een tekort aan opbrengst uit deze gewassen wordt dagelijks honger geleden in Afrika en Zuidoost-Azië. Tarwetekort levert geen honger op, maar wel hogere graanprijzen en dus duurder brood.
Daarmee lijkt het Britse onderzoek minder wereldverbeterend dan andere onderzoeken naar voedselgewassen. En dat valt ook uit de houding van de wetenschappers zelf af te lezen. Uit het persbericht wordt duidelijk dat ze er vooral op uit zijn om de economische voedselmarkt van de Europese Unie (EU) en Groot-Brittannië te verstevigen. Hoogleraar Neill Hall zegt bijvoorbeeld te hopen dat het tarwegenoom de marktpositie van de Britse boeren weer helpt verstevigen. Heldhaftig is het niet, eerlijk is het wel.
Tekenender is de opmerking van professor Douglas Kell, hoofd van de Britse Onderzoeksraad voor Biotechnologie en Biologie dat het project financiert. Kell zegt: “Recente prijsstijgingen van tarwe laten zien hoe kwetsbaar ons voedselsysteem is voor schokken en tekorten. De beste manier om onze voedselvoorraad veilig te stellen is […] gewasverbetering.”
Met recente prijsstijgingen van tarwe in ‘ons voedselsysteem’ kan Kell enkel de prijsstijging voor rijke Europeanen bedoelen. Dat zit zo: branden in Rusland en de voormalige Sovjetunie hebben veel tarweakkers vernietigd. Om te voorkomen dat de broodprijs stijgt mag een Russische boer op dit moment zijn tarwe niet verkopen aan Europa. Omdat hierdoor de hoeveelheid tarwe in Rusland ongeveer even groot blijft als normaal, blijft de tarweprijs daar voor Russen laag. Gevolg: Europa moet nu ineens meer tarwe van zijn eigen boeren kopen. Onze boeren zijn wat duurder, en daar heb je je prijsstijging.
Kell heeft wel gelijk: die prijsstijging kun je voorkomen wanneer je met behulp van gewasverbetering en genoomonderzoek de Europese opbrengst van tarwe hoger maakt en daarmee goedkoper. West-Europa is dan niet meer afhankelijk van tarwe in Rusland. Onze broden en pasta’s blijven dan in de toekomst goedkoop, ook wanneer Rusland en de voormalige Sovjetunie opnieuw in brand staan.
Ondanks het feit dat de drijfveer voor het tarwegenoom voornamelijk voor Europese winsten bedoeld is, blijft het Britse werk een wetenschappelijk open karakter hebben: iedereen die wil, mag van de kennis profiteren. Het is niet voor niets dat de onderzoekers alvast gratis een versie van het genoom nu online hebben gezet, in plaats van te wachten tot april 2011.