Longkanker is de meest voorkomende doodsoorzaak als gevolg van kanker in Nederland. Jaarlijks overlijden 6.500 mannen en 2.300 vrouwen aan deze ziekte. Vooral rokers en ex-rokers lopen risico om longkanker te krijgen. Longkanker is een kwaadaardig gezwel van de longen. Zo’n gezwel ontstaat wanneer er cellen in de long ongeremd gaan delen. Deze cellen vormen tumorweefsel. Zoals bij veel andere vormen van kanker is longkanker in een vroege fase op te sporen nog voordat er klachten of symptomen zijn. Als de ziekte dan operatief kan worden behandeld is de kans op uitzaaiingen kleiner, en de kans op genezing mogelijk groter.
Bij een spiraal CT-scan worden er continu spiraalsgewijs röntgenopnamen gemaakt. Deze nieuwe techniek is sneller en op de foto’s is meer te zien dan bij een gewone CT-scan.
Met een nieuwe techniek, de spiraal CT (Computer-Tomografie), kan longkanker in een vroeg stadium worden opgespoord. Het is echter onbekend bij hoeveel mensen longkanker in een vroeg stadium kan worden opgespoord en of mensen bij wie longkanker in een vroeg stadium wordt opgespoord ook minder kans hebben om aan longkanker te overlijden. Met de NELSON-studie (Nederlands Leuvens Longkanker Screenings Onderzoek) willen wetenschappers deze twee vragen nagaan.
De NELSON-studie startte in september 2003. Ruim 650.000 mannen en vrouwen tussen 50 en 75 jaar in de regio’s Groningen, Drenthe, Utrecht, Haarlem, Amstelveen en Leuven kregen een vragenlijst toegestuurd over onder andere hun rookgedrag met het verzoek deze ingevuld te retourneren. Op grond van de antwoorden zijn, door onderzoekers van het Erasmus MC, mensen met een verhoogd risico op longkanker geselecteerd om deel te nemen aan het onderzoek. Uiteindelijk hebben 16.000 personen besloten mee te doen. Veel van de 8.000 deelnemers, die voor een CT scan geselecteerd zijn, hebben inmiddels de eerste screeningsronde gehad en zullen binnenkort worden opgeroepen voor de tweede screening. De andere helft (8.000) van de deelnemers vormt de controlegroep.
CT-scanfoto van de borstkas. Deze patiënt heeft een grote tumor in de linker long naast de aorta. copyright Leuven Lung Cancer Group
De mensen in de screeningsgroep worden onder de spiraal CT-scan gelegd. Hierbij wordt in ongeveer 10 seconden een reeks foto’s van de longen gemaakt met behulp van röntgenstraling en kan een kankergezwel zichtbaar worden gemaakt. Uit deze groep is gebleken dat met behulp van de CT scan 70% van de longkankers in een vroeg en goed behandelbaar stadium ontdekt kan worden. Er is echter nog geen antwoord op de vraag of personen bij wie longkanker in een vroeg stadium wordt opgespoord minder vaak aan longkanker overlijden dan personen bij wie geen vroege opsporing plaatsvindt. De wetenschappers hopen in 2010 deze vraag te beantwoorden. En daarmee ook vast te stellen dat de voordelen van dit bevolkingsonderzoek ruimschoots opwegen tegen de nadelen: zoals een mogelijk onterechte verdenking op longkanker, spanning, aanvullende diagnostiek, kosten etc.