Even mocht de wereld dromen van tijdreizen en het ongelijk van Einstein. Dit alles als onderdeel van de hype die ontstond nadat wetenschappers eind september de wereld verbaasden met sneller dan het licht reizende neutrino’s.
Het OPERA-experiment, in het ondergrondse Gran Sasso laboratorium in Italië, had neutrino’s opgevangen die vanuit deeltjeslab CERN, 730 km verderop, waren weggestuurd. De metingen wezen uit dat de deeltjes 60 nanoseconden korter onderweg waren geweest dan wanneer ze met de lichtsnelheid hadden gereisd.
Toch fouten gevonden
Al direct waren er grote twijfels, want het resultaat sloeg een bouwsteen onder Einstein’s relativiteitstheorie vandaan, namelijk dat niets sneller kan reizen dan het licht. Als de metingen zouden kloppen, stond een groot deel van de natuurkunde op het punt te gaan wankelen. Zelf geloofden de OPERA-onderzoekers het resultaat ook nog niet helemaal, want ze brachten het resultaat eind september juist naar buiten met de hoop dat andere natuurkundigen een fout konden bespeuren in hun experiment.
Na maanden van zoeken en napluizen lijkt dat te zijn gebeurd: het OPERA-team heeft zelf twee mogelijke fouten gevonden in de opstelling van het experiment. Beide hebben te maken met het gelijkzetten van de klokken aan het begin en eind van de reis die de neutrino’s aflegden. Dit gebeurde met GPS-signalen, het onderdeel van het experiment waarover de meeste twijfel heerste onder natuurkundigen.
Slecht aangesloten kabel
Eén van de fouten lekte gisteren uit via ScienceInsider (onderdeel van de website van het tijdschrift Science): een slecht aangesloten optische kabel tussen een GPS-ontvanger en een computer. De kabel verzond een signaal waarmee de klok op de aankomstplek van de neutrino’s werd gecorrigeerd.
Toen het team de kabelaansluiting verstevigde, zo meldden ‘bronnen rond het experiment’, bleek het signaal 60 nanoseconden eerder doorgegeven te worden; precies het verschil waarmee neutrino’s sneller dan het licht zouden hebben gereisd.
Een vanochtend uitgegeven verklaring van CERN bevestigt de fout, maar noemt geen precieze waarde van het verschil dat deze slechte kabelverbinding aan de metingen veroorzaakte. Ze meldden wel nog een tweede fout in het experiment die opvallend genoeg juist de andere kant op zou werken, en dus de snelheid van de neutrino’s gróter zou maken. Het ging om een oscillator die zorgde voor tijdsaanduidingen bij synchronisatie van GPS-signalen. Wat hier precies mee bedoeld wordt, en wat er dan fout ging, is niet uit de verklaring op te maken.
Wordt vervolgd
Het zou een flinke domper zijn als het spectaculaire resultaat om zo’n op het oog weinig spannende reden van een slecht aangesloten kabel ontkracht wordt. Maar we moeten even afwachten of dat ook echt het geval is. Het OPERA-team gaat de gevonden fouten nader bestuderen en later dit jaar met nieuwe tests de invloed van de fouten concreet maken.
Intussen kunnen we eind dit jaar de eerste resultaten verwachten van het MINOS-experiment bij het Amerikaanse Fermilab. Zij zullen onafhankelijk van OPERA de snelheid van neutrino’s meten. Wordt dus vervolgd…
Lees meer over neutrino’s en de lichtsnelheid op Kennislink
Oeps: Onbekende tag `feed’ met attributen {"url"=>"https://www.nemokennislink.nl/kernwoorden/neutrino/lichtsnelheid/index.atom?m=of", “max”=>"8", “detail”=>"minder"}