Ook nagelbijten kan voor mensen met autistische stoornissen een dwanghandeling zijn. Dit bijten gaat echter zo ver dat een patiënt zichzelf vaak verwondt.

6th happiness, Wikimedia Commons

Een film niet af kunnen kijken omdat je voortdurend die ene scène moet terugspoelen, in de klas herhaaldelijk met je hoofd heen en weer slaan of de noodzaak voelen om jezelf steeds te bijten; het zijn slechts een paar voorbeelden van dwanghandelingen die kinderarts Bryan King regelmatig tegenkomt bij mensen met een autistische stoornis.

Het dwanggedrag van autisten lijkt in grote mate op dat van mensen die lijden aan een dwangneurose. Bij beide aandoeningen is het hersengebied waar de stof serotonine gemaakt wordt, aangetast.

Dagelijkse dosis

Er zijn medicijnen die de normale functie van serotonine cellen kunnen herstellen. Het antidepressivum citalopram is hiervan een voorbeeld. King: “Citalopram verhindert dat serotonine na afgifte terugloopt in de zenuwcellen. Op die manier vergroot het medicijn het effect van serotonine in de hersenen”. Citalopram werkt goed om een dwangneurose te onderdrukken. Artsen gingen er vanuit dat het medicijn autisten met dwanghandelingen ook goed zou doen. Vandaar dat 40 procent van de autistische kinderen wereldwijd op dit moment een dagelijkse dosis citalopram slikt.

Een verpakking citalopram tabletten van 20 miligram.

Fimpelman, Wikimedia Commons

De werking van citalopram bij autisme is slecht onderzocht. King en zijn collega’s wilden hier verandering in brengen. Zij gingen aan de slag met 149 proefpersonen in de leeftijd van 5 tot 17 jaar oud. Niet alleen kinderen met autisme, maar ook patiënten met het syndroom van Asperger en PDD-NOS deden aan het onderzoek mee. De helft van de groep slikte twaalf weken lang citalopram, de rest moest het doen met een placebo.

Bijwerkingen

King noemt de resultaten van het onderzoek verbazingwekkend. “Citalopram blijkt niet effectiever te zijn dan een placebo. In beide groepen had een derde van de kinderen na twaalf weken minder last van dwanghandelingen”. De proefpersonen die citalopram slikten, hadden wel meer last van bijwerkingen als verminderde concentratie, hyperactiviteit, diarree en een droge huid.

Een autistisch jongetje stapelt blikjes. Het ziet eruit als een normaal spelletje, maar voor deze patiënt is het stapelen van blikjes een dwanghandeling geworden; hij moet dit een keer in de zoveel tijd doen.

De onderzoekers erkennen dat dit maar één studie is en dat vervolgonderzoek een andere uitslag kan geven. Toch roept King zijn collega’s op om de resultaten serieus te nemen: “Dit is de grootste klinische studie die ooit is uitgevoerd bij mensen met een autistische stoornis. De vindingen waren heel duidelijk; citalopram is volgens onze data niet bruikbaar als medicijn voor autistische kinderen met dwanghandelingen”.

Zie ook

• Genetische oorzaak autisme komt in beeld (Kennislinkartikel)
• Taalverwerking anders bij autisme (Kennislinkartikel)
• Tragere taalverwerking bij autisten (Kennislinkartikel)
• Autisme beïnvloedt het hele brein (Kennislinkartikel)
• Over het hoofd gezien: Wat zegt hoofdomtrek over autisme? (Kennislinkartikel van Universiteit Utrecht)