Je leest:

Chromosomen blijven plakken

Chromosomen blijven plakken

Auteur: | 8 mei 2008

Onderzoekers van het Nederlands Kanker Instituut in Amsterdam hebben ontdekt hoe chromosomen zich tijdens een celdeling organiseren. Specifieke stukjes van de chromosomen plakken aan de binnenkant van de celkern (de nucleaire lamina) en worden inactief. Deze week publiceerden de Nederlanders hun bevindingen in Nature.

In het fruitvliegje vond het team al eerder honderden genen die aan de nucleaire lamina kunnen binden. Dit bracht hen op het idee om hetzelfde te bestuderen in menselijke bindweefselcellen. De onderzoekers kregen vergelijkbare resultaten. Ook bij mensen zijn er genen die tijdens de celdeling aan de binnenkant van de celwand plakken. En net als in fruitvliegjes zijn dit duidelijk afgebakende blokjes die ook nog eens nauwelijks tot expressie komen. De blokjes in menselijke cellen zijn ongeveer 50 keer groter dan in fruitvliegjes.

Genetische woestijnen zijn lange stukken in het genoom waarin geen genen liggen. Deze stukken binden aan de binnenkant van de celkern en vormen op die manier een structuur waaraan delende chromosomen zich kunnen vastklampen.

Genetische woestijnen

In het menselijk genoom komen ook lange stukken voor waarin geen genen liggen, de zogenaamde genetische woestijnen. De functie van deze lange, lege stukken is nog onbekend. De Nederlanders ontdekten dat 75% van deze woestijnen aan de nucleaire lamina blijft plakken. Zij gaan er dan ook vanuit dat genetische woestijnen enkel een structuur vormen waaraan delende chromosomen zich kunnen vastklampen. Hoewel een aantal genen, dat aan de binnenkant van de celwand geplakt zit, wel tot expressie komt, blijft het overgrote deel inactief.

De onderzoekers denken dat de binding tussen chromosomen en de nucleaire lamina ervoor zorgt dat genexpressie onderdrukt wordt. De genen die actief blijven, bevinden zich namelijk allemaal in het midden van de celkern. Aan de grenzen van de inactieve gen blokjes bevinden zich een aantal promotors die van invloed kunnen zijn op het remmen van genexpressie. Dit zijn met name CTCF plekken en CpG-eilandjes. Hoe deze promotors er precies voor zorgen dat genen onderdrukt worden, moet nog verder onderzocht worden.

Chromosomen die tijdens de celdeling in het midden van de celkern terecht komen, zijn actief. Chromsomen die blijven plakken aan de binnenwand van de celkern komen over het algemeen niet tot expressie. Promotors (zoals CTCF plekken en CpG eilandjes) zorgen er waarschijnlijk voor dat de activiteit van deze chromosomen onderdrukt wordt.

Kankergenen lam leggen

Dit onderzoek legt een basis voor het begrijpen van de organisatie van chromosomen tijdens deling in een menselijke cel. Uiteindelijk hopen de onderzoekers dat hun werk leidt tot een beter inzicht in de ontwikkeling van kanker. Als we snappen hoe binding aan de nucleaire lamina er precies voor zorgt dat genen inactief worden, kunnen we dit mechanisme misschien wel gebruiken om kankergenen lam te leggen.

Zie ook:

Dit artikel is een publicatie van NEMO Kennislink.
© NEMO Kennislink, sommige rechten voorbehouden
Dit artikel publiceerde NEMO Kennislink op 08 mei 2008
NEMO Kennislink nieuwsbrief
Ontvang elke week onze nieuwsbrief met het laatste nieuws uit de wetenschap.