Gooijer: “Er zijn heel veel fluorescerende stoffen, die zijn helemaal niet zeldzaam”. Zogauw je een benzeenring hebt met een aminogroep, een methoxygroep of iets dergelijks, of je hebt een paar benzeenringen aan elkaar, dan fluoresceert dat al prima. Vooral het kunnen aantonen van moleculen met meerdere benzeenringen aan elkaar kan belangrijk zijn, want die stoffen zijn vaak kankerverwekkend."
“We kunnen die vanzelfsprekend met een UV-lamp aantonen, want dan gaan ze paars, blauw of groen oplichten. Maar hoe nauwkeuriger je wilt werken, hoe meer je last krijgt van die felle UV-lamp die er naast staat om de stof te belichten. Je hebt altijd een beetje strooilicht, en je krijgt het nooit echt donker.”
De kleur van chemie
Dit artikel is afkomstig uit het hoofdstuk ‘Licht op chemie’ uit de VU-uitgave ‘De kleur van chemie’, een bundeling van informatieve brochures voor scholieren.
“Veel beter gaat het met het mengsel dat in lightsticks zit, met chemiluminescentie dus: een beetje waterstofperoxide met difenyloxalaat. Dat reageert exotherm met elkaar en geeft de energie af aan de fluorescerende stoffen die in de buurt zijn. Dat oplichten gebeurt dan in het absolute donker, en dat betekent dat je een gigantische gevoeligheid kunt bereiken.”
“Diezelfde gevoeligheid heb je in principe ook bij het aantonen van waterstofperoxide, want die stof is nodig voor de exotherme reactie die het oplichten in gang zet. Kijk, in haarbleekmiddelen kunnen we het waterstofperoxide ook wel op een andere manier aantonen. Maar enzymreacties leveren soms hele lage concentraties waterstofperoxide op. Dat is heel mooi met chemiluminescentie aan te tonen. De cel maakt waterstofperoxide bijvoorbeeld als tussenstap tijdens de verbranding van voedingsstoffen met zuurstof. Die hoeveelheden zijn zo klein, dat ze eigenlijk alleen met chemiluminescentie goed te zien zijn. Voor het bestuderen en leren begrijpen van processen in cellen zoals in ons eigen lichaam, zijn reacties die lichtgeven echt heel belangrijk.”
Vrije Universiteit Amsterdam
Het boek ‘De kleur van chemie’ werd in 2007 uitgegeven door de Faculteit der Exacte Wetenschappen van de Vrije Universiteit Amsterdam (Afdeling Scheikunde en Farmaceutische Wetenschappen). Het is een geactualiseerde bundeling van informatieve brochures voor havo/vwo scholieren. Ze belichten de rol van de scheikunde op tal van gebieden.