De Europese Commissie wil het geplande Galileo-netwerk van dertig Europese navigatiesatellieten alsnog volledig met belastinggeld financieren. Brussel komt met dit voorstel omdat het bedrijfsleven het niet eens kon worden over de financiering van een deel van het project.
Vraag een aannemer niet om op eigen kosten een peperdure snelweg aan te leggen met als argument dat zich straks veel bedrijven langs die snelweg zullen vestigen. Hij zal er niet in trappen, omdat hij door middel van tolheffing waarschijnlijk pas op zeer lange termijn zijn investering zal terugverdienen. Toch is dat min of meer de denkfout die de Europese Commissie maakte toen zij besloot het bedrijfsleven een deel van het Galileo-project te laten financieren.
Artist’s impression van de GIOVE-A, de testsatelliet van het Galileo-netwerk.
Risico’s te groot
Aanvankelijk zou de Europese Unie, of eigenlijk de lidstaten,1,2 miljard euro voor haar rekening nemen. Een consortium van bedrijven zou de resterende 2,4 miljard euro moeten ophoesten. Met dat geld zou het bedrijfsleven de satellieten bouwen, het satellietnetwerk onderhouden en de komende twintig jaar ook het commerciële beheer van het systeem in handen krijgen. Maar daar wringt de schoen, meent Frans von der Dunk, directeur van het Internationaal Instituut voor Lucht- en Ruimtevaartrecht in Leiden.
“Dit is te zeer een lange-termijn project om het bedrijfsleven mee te krijgen, om ze te laten investeren in de opstartfase.” Het consortium van bedrijven, waartoe onder meer Deutsche Telekom en het Europese lucht- en ruimtevaartconcern EADS behoren, haakte dus uiteindelijk af. Men kon het onderling niet eens worden over de verdeling van de orders en over de spreiding van de risico’s. “Het gaat hier in feite om infrastructuur die te veel kost, maar waarvan de commerciële opbrengst te laag of te onzeker is voor het particuliere bedrijfsleven”, concludeert Von der Dunk.
Positiebepaling: De satellieten, met elk een unieke code, zenden radiosignalen uit die het exacte tijdstip aangeven waarop het signaal is verstuurd. Een ontvanger op de grond kan vervolgens, op basis van signalen van vier verschillende Galileo-satellieten, tot op een meter nauwkeurig de eigen positie bepalen, of de locatie van een stilstaand of bewegend object. De GIOVE-A heeft daarvoor twee rubidium atoomklokken aan boord, die tot tien keer nauwkeuriger zijn dan cesium atoomklokken. Rubidium klokken zijn bovendien stabieler en veel lichter.
Rendement
De Europese Commissie beriep zich onder meer op marktonderzoek dat het commerciële succes van Galileo tamelijk hoog inschatte. Maar daarbij ging het vaak om lucratieve toepassingsmogelijkheden. Bekend zijn de producenten van navigatiesystemen voor auto’s die hun omzet en winst de afgelopen jaren de lucht in zagen schieten. Maar ze hebben nooit hoeven investeren in het Amerikaanse GPS-systeem, waarvan hun apparatuur kosteloos gebruik maakt.
Galileo biedt veel publieke en commerciële toepassingsmogelijkheden, variërend van de opsporing van drenkelingen en de begeleiding van blinden tot vliegtuignavigatie en rekening rijden. Naast de maatschappelijke ‘winst’ zal Galileo dus zeker ook commercieel rendement opbrengen. Maar dan zal het vooral gaan om afgeleide bedrijvigheid, werkgelegenheid en winst. En die winst komt niet per definitie terug bij de bedrijven die de satellieten bouwen en het netwerk operationeel maken en onderhouden.
Dutch Space in Leiden, dat voor tien miljoen euro de zonnepanelen mag leveren voor de eerste vier testsatellieten, zal de discussie in Brussel nauwgezet volgen. Door de vertraging die het project nu al heeft opgelopen is pas één van de vier satellieten gelanceerd. “Maar”, stelt marketing directeur Frits Teule ons gerust “de zonnepanelen voor de andere drie satellieten zijn nog niet gebouwd.” Nog geen financiële strop dus voor deze voormalige Fokker-dochter. Maar Teule hoopt van harte dat Galileo doorgaat. Want een mogelijke vervolgorder voor de levering van zonnepanelen voor nog eens 26 satellieten laat je niet zomaar schieten.
Een stelsel van 30 satellieten rond de aarde zal het Galileo-netwerk gaan vormen.
Toekomstig succes
Genoeg redenen dus om het project niet te laten mislukken en de lidstaten, ofwel de burger, ook voor de resterende kosten te laten opdraaien, meent Von der Dunk. En, zo voorspelt de jurist, de lidstaten zullen wel akkoord gaan als ze kijken naar het toekomstige politieke en economische succes van Galileo.
Zie verder
- Eerste Galileo-satelliet de ruimte in (Kennislinkartikel van RNW / Willemien Groot)
- Navigatiesatelliet – the sky is the limit (Kennislinkartikel van de NVR)
- Zonder Einstein zouden we verdwalen (Kennislinkartikel van LION / prof. dr. R. de Bruyn Ouboter)
- Zonnevlammen storen GPS (Kennislinkartikel)