De bruine mesvis ( Apteronotus leptorhynchus) voelt én vecht met zijn elektrische veld. Dat zwelt honderden tot duizend keer per seconde af en aan; de vissen zingen pieken en dalen in het elektrische veld. Passeren twee mesvissen elkaar, dan veranderen ze instinctief van toonaard om elkaar niet te storen. De een schakelt naar een langzaam wisselend veld, terwijl het veld van de ander sneller begint te trillen. Tallarovic en Zakon ontdekten dat vechtende mannetjes of vrouwtjes elkaars elektrische toonaard juist opzoeken. Zo verstoren ze elkaars veld en proberen ze de ander in verwarring te brengen. "Uit tientallen jaren van onderzoek is gebleken dat ze elkaars frequentie normaal juist ontzien ", legde Zakon uit. “Dat ze elkaar expres storen tijdens een gevecht was een flinke verrassing.”
Vechtende mesvissen. De twee bijten elkaar niet alleen met de bek; ook met hun elektrische velden leveren ze slag. bron: Bill Ellis
Tallarovich en Zakon onderzochten het stoorgedrag van de bruine mesvis met een namaaktegenstander. Ze zetten een mannetje uit in een aquarium en gaven ’m een namaak-soortgenoot als medebewoner. Vanuit de nepvis schoot een veld het water in dat sterk op het veld van de echte vis leek; die stemde zijn eigen veld er nog scherper op af en viel de kunstvis aan. Daarbij richtte de aanvaller zich vooral op de plek waar het elektrisch orgaan van de tegenstander hoort te zitten.
Ook twee echte mesvissen stemden hun velden op elkaar af tijdens een gevecht. Waarschijnlijk werkt het heel verwarrend om iemand te ‘horen’ die net zo klinkt als jij zelf. De betere stoorzender wint niet automatisch het gevecht: Tallarovich kent gevallen waarbij de dominante zender toch de worstelpartij met zijn tegenstander verloor.
Zwemmende vis met elektrisch veld. In de staart zit een bron van het steeds op en neer golvende elektrische veld. Dat waaiert uit in het water en wekt in stenen, gruis, planten of andere vissen tegenvelden op. De vis voelt dat weer met receptoren in de kop.
De mesvis gebruikt het veld normaal gesproken als een sonar om zijn omgeving waar te nemen. Elk materiaal reageert op iets andere manier op een elektrisch veld – de bruine mesvis kan water, stenen, zand en andere vissen van elkaar onderscheiden. De mesvis is zeker niet de enige vissensoort die ziet met elektriciteit. Haaien hebben bijvoorbeeld passieve elektro-ogen. Ze zien wel elektrische velden, maar kunnen ze niet opwekken. De mesvis is een stapje verder gegaan; door tegenstanders te storen kan hij zich camoufleren voor hun elektrische zintuig.
De bruine mesvissen gebruiken hun veld ook op vriendschappelijke wijze: “de mannetjes zingen elektrische velden naar de vrouwtjes”, vertelt Tollarovich. Ze heeft urenlange opnames van hun nachtelijke serenades op band.
Science, 19 nov. 2005; Vol. 168, No. 21 , p. 324
Zie ook:
- Electric fish may jam rivals’ signals (Engels)
- The ‘sixth sense’ of weakly electric fish (Engels)
- The electric fish (Engels)
- Electric fish (Engels)
- Elektrisch zien (Engels)
Multimedia:
- Animatie: elektrisch veld van apteronotus albifrons (MPG)
- Flash-animatie van elektrisch vissenveld (Engels, Flash)
- Filmpjes van elektrische vissen (Engels, QuickTime)