Volgens wetenschappers van de Pierre Auger Collaboration zijn actieve galactische kernen waarschijnlijk verantwoordelijk voor de meest energierijke kosmische straling (Science, 9 november). Dat volgt uit waarnemingen met het Pierre Auger-observatorium in Argentinië, de grootste detector van kosmische straling ter wereld.
De kern van een sterrenstelsel is ‘actief’ als het superzware zwarte gat dat zich hier schuilhoudt grote hoeveelheden materie te verwerken krijgt. Het zwarte gat slokt daarbij veel gas, stof en andere materie op, maar blaast tegelijkertijd ook grote hoeveelheden deeltjes en straling uit. De deeltjes kunnen daarbij om nog onduidelijke redenen enorm veel energie vergaren (100 miljoen keer zo veel als in de grootste deeltjesversnellers op aarde). Klik op de afbeelding voor een grotere versie.
Het lag ergens voor de hand om de meest energierijke kosmische straling (die ondanks de term ‘straling’ uit deeltjes bestaat) aan de actieve galactische kernen toe te schrijven. Maar het echte bewijs ontbrak, omdat tot nog toe niet goed kon worden vastgesteld uit welke richtingen de energierijke kosmische straling komt. Ook nu is dat nog niet helemaal gelukt: van de slechts 77 (!) hoogenergetische deeltjes die nu zijn waargenomen, kan alleen worden gezegd dat ze in ieder geval niet uit willekeurige richtingen komen, maar van verschillende afzonderlijke bronnen. En de posities van deze bronnen zijn statistisch in goede overeenstemming met die van relatief nabije actieve sterrenstelsels, waaronder Centaurus A. De komende jaren zal worden getracht om exact aan te geven welke stelsels de belangrijkste leveranciers van energierijke kosmische straling zijn en hoe ze de deeltjes tot zulke ongekende snelheden kunnen aandrijven.
Meer over de Auger-ontdekking
Meer over kosmische straling
- Kosmische superdeeltjes (Kennislinkartikel)
- Supernovaresten produceren kosmische straling (Kennislinkartikel van Govert Schilling)
- Kosmische recordbotsing (Kennislinkartikel van Radboud Universiteit)
- Deeltjes bombarderen de aarde (Kennislinkartikel van Zenit / C. de Jager)
- Lessen in kosmische straling (Kennislinkartikel van Govert Schilling)
- Deeltjesschild voor astronauten (Kennislinkartikel)
Zwarte gaten in melkwegkernen
- Kennislinkdossier zwarte gaten
- Stoomcursus zwarte gaten (Kennislinkartikel van Govert Schilling)
- Gootput van sterren (Kennislinkartikel)
- Ster door zwart gat opgeslokt (Kennislinkartikel)
- Het zwarte hart van de Melkweg (Kennislinkartikel van Archimedes / René Ducastel)
- Tweede zwart gat in melkwegkern (Kennislinkartikel)