De rampzalige ontwikkelingen uit de film Jurassic Park worden weer wat minder fantastisch nu er zachte weefsels van Tyrannosaurus rex zijn gevonden. Het materiaal is afkomstig van botmateriaal uit de achterpoot van een fossiel dat in 2003 werd ontdekt aan de 68 miljoen jaar oude basis van de Hell Creek Formatie in de Amerikaanse staat Montana. Het materiaal was ingebed in een zachte, goedgesorteerde zandsteen die waarschijnlijk in een estuarium werd afgezet. Het wordt nu bewaard in het ‘Museum of the Rockies’ in de plaats Bozeman (Montana), onder nummer 1125.

Het gaat om een relatief klein exemplaar van T. rex; volgens de groeilijnen in de botten was het dier toen het stierf waarschijnlijk pas 18 jaar oud (plus of min 2 jaar). Enkele botten zijn licht gedeformeerd, maar de meeste zijn in uitstekende staat bewaard gebleven. De botten werden behandeld om ze ook na de opgraving in goede staat te houden, maar enkele fragmenten uit het inwendige van het 107 cm lange dijbeen bleven onbehandeld ten behoeve van onderzoek. Daartoe werd ondermeer het ‘minerale’ deel van stukken bot opgelost in een zwak zuur. Wat overbleef was zacht, flexibel en plaatselijk doorzichtig weefsel van een – zich soms vertakkend – vaatstelsel, dat nog zeer elastisch was. Sommige stukjes konden zelfs enkele keren worden uitgerekt, waarna ze hun oorspronkelijke vorm weer innamen. Het is voor het eerst dat in fossiel materiaal weefsels zijn aangetroffen die nog zacht en vervormbaar zijn.

Bloedsomloop

Het weefsel kan niet anders worden geïnterpreteerd dan als deel van de (holle) aders van de bloedsomloop; deze aders bevatten ronde microstructuren, die er in oplossing uit kunnen worden geperst. Het gaat om drie typen microstructuren, die allemaal het uiterlijk hebben van cellen. Hun kleur varieert van diep rood tot donkerbruin.

De microstructuren konden worden geïsoleerd en na een chemische behandeling bleken ze intern ook structuren te bevatten, waaronder mogelijk een celkern. De interpretatie van het gevonden materiaal als afkomstig van de bloedsomloop van T. rex is des te waarschijnlijker omdat de onderzoekers materiaal van een (recente) struisvogel op dezelfde manier hebben behandeld en onderzocht, waarbij de bloedsomloop identieke structuren opleverde.

Hadrosauriër

Dat zacht weefsel bewaard is gebleven, schrijven de onderzoekers toe aan de dichte structuur van de botten, waardoor externe omstandigheden geen vat kregen op het inwendige van de botten. Om na te gaan of die hypothese juist is, onderzochten ze op gelijke wijze de botten van twee andere tyrannosauriërs, evenals die van een hadrosauriër. Daarbij werden soortgelijke resultaten verkregen (ook al bleken er grote verschillen te bestaan in de wijze waarop de weefsels bewaard waren gebleven).

Het onderzoeksresultaat betekent dat er waarschijnlijk nog veel meer weefsel van sauriërs ter beschikking zal komen. Dat daarbij weefsel gevonden zal worden waaruit wellicht oorspronkelijk DNA valt te isoleren, behoort tot de mogelijkheden. Veel deskundigen betwijfelen echter of zulk DNA – als dat al mocht worden aangetroffen en als dat al geïsoleerd kan worden – in al die tientallen miljoenen jaren echt onveranderd is gebleven. Een ‘Jurassic Park’ kloon van een T. rex blijft dus tamelijk onwaarschijnlijk.

Referenties

Schweitzer, M.H., Wittmeyer, J.L., Horner, J.R. & Toporski, J.K., 2005. Soft-tissue vessels and cellular preservation in Tyrannosaurus rex. Science 307, p. 1952-1955.

Stokstad, E., 2005. Tyrannosaurux rex soft tissue raises tantalizing prospects. Science 307, p. 1852.