Bloedziekten zijn voorlopig alleen te genezen met bloedstamcellen. Nu hebben wetenschappers eindelijk een manier gevonden om ze massaal te kweken, waardoor iedereen kan worden geholpen.

Wikimedis Commons, U.S. Navy via CC0

Bloedceltransplantatie is vaak de beste hoop voor patiënten met ernstige bloedziekten zoals leukemie of sikkelcelanemie. Bij zo’n transplantatie spuit een arts nieuwe, gezonde voorlopers van bloedcellen in de patiënt.

Nadeel is alleen dat er lang niet genoeg bloedstamcellen zijn om iedereen te helpen. Soms komen ze uit het beenmerg van de patient zelf, maar dat is best gevaarlijk. Bloedstamcellen van donoren worden vaak door het afweersysteem van de patient afgewezen. Ook riskant. Minder gevaarlijk zijn bloedstamcellen uit de navelstrengen van pasgeboren baby’s. Maar niet verrassend zitten in zo’n klein sliertje bar weinig bloedstamcellen. In ieder geval té weinig om volwassenen te helpen.

Maar nu kun je van weinig bloedstamcellen veel maken, zo blijkt uit het werk van de Amerikaanse onderzoekers. Michael Cooke en zijn collega’s van de Universiteit van Californië kweekten bloedstamcellen uit navelstrengen en wisten met de toevoeging van één zuur de kleine groep stamcellen tot wel zeventien keer groter te maken. Aangezien eerder bleek dat een verdubbeling van bloedstamcellen al patiënten kan helpen, is deze zeventienvoudige vermenigvuldiging een regelrechte doorbraak.

Het zuur, dat de biologen ‘StemRegenin 1’ (SR1) noemen, weerhoudt de bloedstamcellen ervan om zich door te ontwikkelen tot gewone bloedcellen, zoals witte of rode. Anders gezegd is het resultaat dat de stamcellen geen energie in hun toekomstige carrière meer steken, maar in pure groei. Door de cellen lang genoeg in SR1 te baden, groeiden ze na enkele dagen uit tot een kolonie die zeventienmaal groter was dan op de eerste dag.

Om SR1 te vinden hebben de biotechnologen een gigantische lijst met mogelijke kandidaatzuren en –eiwitten doorgespit en deze toegevoegd aan kleine kweekjes bloedstamcellen. Na vijf dagen keken ze hoeveel stamcellen nog in ongedifferentieerde staat leefden. Of met andere woorden: nog geen carrièrekeus gemaakt hadden. Dat viel te herkennen aan de mate waarin de bloedstamcellen nog het eiwit CD34 met zich meedroegen. Gewone bloedcellen uiten dit eiwit niet of nauwelijks, dus het kweekje met het meeste CD34 zijn meest ongedifferentieerd. In het fortuinlijke kweekje met de hoogste concentratie CD34 bleken de onderzoekers het zuur SR1 te hebben toegevoegd.

Lees ook

• Geboorteplaats bloedstamcellen gevonden (Kennislink)
• Uitleg beenmergtransplantatie UvA

Oeps: Onbekende tag `feed’ met attributen {"url"=>"https://www.nemokennislink.nl/kernwoorden/stamcel.atom", “max”=>"6", “detail”=>"minder"}