Psycholoog Richard Lynn werd er beroemd mee: zijn onderzoek naar de intelligentieverschillen tussen mensen met een zwarte of blanke huidskleur. Het speelde een hoofdrol in het omstreden boek The Bell Curve en werd aangehaald door Nobelprijswinnaar James Watson.
Volgens Lynn zit dat verschil in de genen. Bij de geboorte, zo stelt hij, hebben mensen met Afrikaanse roots al een minder hoog IQ dan Westerlingen of Aziaten. Als bewijs voert hij het lage nationale IQ van de landen ten zuiden van de Sahara aan. Dat is ongeveer 70, oftewel even hoog als het gemiddelde IQ in het Nederland van de jaren ’50.
Een groepje wetenschappers van de Universiteit van Amsterdam maakt korte metten met deze theorie. Het onderzoek is ver onder de maat, stellen ze. Jelte Wicherts, één van de onderzoekers, had al eerder op Kennislink geen goed woord over voor het werk van Lynn. “Het onderzoek is gewoon echt bizar slecht. Er zijn geen andere woorden voor.”
Slechte wetenschap
Hoe raakte het werk van Lynn dan toch zo wijdverbreid? Wicherts: “Peer-review is ook maar mensenwerk, en dat kan ook wel eens fout gaan.” Waarbij hij aantekent dat een wetenschappelijke publicatie niet beoordeeld mag worden op de vraag of de behandelde theorie wel politiek correct is. Het gaat om de vraag of het onderzoek goed is uitgevoerd.
Dat was bij Lynn echter niet het geval. Zo koos hij zijn IQ-data zo, dat hoogscorende Afrikanen systematisch buiten beschouwing bleven. En hij zag niet in dat deze data andere eigenschappen had, zodat het zich heel moeilijk laat vergelijken met Westerse IQ-scores. Dat zit zo, legt Wicherts uit. In het Westen maakt het niet zoveel uit welke IQ-test je aan iemand voorlegt: hij scoort op elke test ongeveer hetzelfde. Dat komt omdat telkens hetzelfde gemeten wordt: algemene intelligentie. Maar bij Afrikanen komt de score op de ene test maar matig overeen met de andere. Dat doet vermoeden dat dezelfde test in Afrika geen algemene intelligentie meet, maar bijvoorbeeld of je wel voldoende onderwijs hebt genoten, of testwijsheid (hoe goed je bent in het maken van tests).
De UvA-onderzoekers denken dat het gemiddelde IQ in donker Afrika de komende jaren zal stijgen, als het onderwijs en de levensomstandigheden daar verbeteren. Net zoals in Nederland de afgelopen zestig jaar gebeurde.
Wat is peer-review?
Als een wetenschapper onderzoek doet, beschrijft hij tot in detail wat hij allemaal gedaan heeft. Dat verslag wordt vervolgens voorgelegd aan een groepje collega-wetenschappers (de peers), die goed bekend zijn met het vakgebied. Zij kijken (of: reviewen) – als het goed is – heel nauwkeurig naar het onderzoek, om te kijken of alles wel objectief en goed is gegaan. Zo krijgen de wensen en vooroordelen van de auteur van het verslag minder kans.
Meer lezen?
Jelte Wicherts vertelt uitgebreid over zijn ervaringen met het onderzoek van Lynn in het Kennislinkartikel Onfatsoenlijke wetenschap is ook wetenschap. Lees ook meer over het onderzoek van Wicherts en co in het persbericht dat de UvA vandaag uitstuurde.
In deze artikelen lees je meer over ras- en intelligentieonderzoek:
- Leidt DNA-onderzoek tot nieuw racisme? (Kennislinkartikel)
- IQ-testen in de VS (Kennislinkartikel)
- Om slim te zijn is meer nodig dan een hoog IQ
- Het voordeel van intelligentie (Kennislinkartikel)
- Intelligentie is erfelijk (Kennislinkartikel)
- Vuile lucht schadelijk voor kinderbrein (Kennislinkartikel)
- Spannende omgeving maakt domme muizen slimmer (Kennislinkartikel van Cicero)
- Snellere feedback, slimmere hersenen (Kennislinkartikel van de UvA)
- Meer over The Bell Curve