De superlichte Cheetah-prothesen van de gehandicapte sprinter Oscar Pistorius tonen de wereld dat technologie een lichamelijke beperking kan veranderen in een voordeel. Hoewel de kunstbenen de sporter Pistorius flink op voorsprong zetten, is het kinderspel bij de technologie die ontwikkeld wordt om de mens op nieuwe hoogten te brengen. Perfect zijn we niet, maar dat willen we wel zijn. Slechte ogen? Dan wordt het tijd voor “bionische bril met hersenimplantaat”: Die oplossing werkt, maar nog beter is het installeren van bionische ogen.
De BBC maakte een medische update die aangeeft wat de medische wetenschap nu al aan ons lijf en ons zenuwstelsel kan verbeteren. Door het medisch onderzoek naar prothesen en implantaten staat ons lijf binnenkort in direct contact met computers en apparaten. Is een bionische atleet een fantasie of staat hij al achter ons?
Bionische armen voor veteranen
Amerika doet er alles aan om gehandicapte oorlogsslachtoffers weer op weg te helpen met revalidatie. De Amerikanen zijn sterk in het ontwikkelen van prothesen. Washington stelt via DARPA budget ter beschikking om zenuwgestuurde arm- en handprothesen te ontwikkelen. Het lukt Todd Kuiken en zijn team van Deka Research om zenuwen in de borstkas te gebruiken voor de aansturing van de prothese. Een sensor zendt het signaal van de zenuw naar een versterker die het doorstuurt naar de prothesemodules van de bionische arm.
Toch is de techniek al veel verder. Dit voorjaar stelde een ander Amerikaans team een volledig verlamde vrouw uit Massachusetts in staat om vanuit haar hersenen een robotarm aan te sturen om een kop koffie te drinken. Sensoren bij de hersencellen pikken de stuursignalen op. Ze worden door een computer vertaald in robot-commando’s.
Geavanceerde hulpmiddelen
Dit voorjaar liep de zwaar gehandicapte Britse Claire Lomas de marathon van Londen onder luid applaus helemaal uit. Door haar zware handicap deed ze er in totaal zestien dagen over. Tijdens haar wandeling werd ze ondersteund door een bionisch pak, de ReWalk van de Israëlische wetenschapper Amit Goffer.
Een medaille werd haar onthouden omdat ze ‘buiten de tijd’ arriveerde. Om hun bewondering te uiten en de uitsluiting sportief te compenseren, stelden twaalf atleten hun medaille ter beschikking.
En dan is er natuurlijk nog het bekende voorbeeld van de gehandicapte sprinter Oscar Pistorius. Door een gen-defect werd hij geboren zonder kuitbeen. Enkele jaren geleden kreeg hij twee verende protheses aangemeten. Met deze ultralichte Cheetah’s kwam hij goed mee met de rest. Hij is ook dit jaar van de partij op de Olympische Spelen in Londen. De protheses verrichten wonderen voor de ‘Blade Runner’, zoals Pistorius ook wel eens wordt genoemd.
De energie van de stap en het gewicht wordt opgevangen in de verende J-prothese en ‘ontladen’ in een tegenbeweging. De J-vorm en de naam van de prothese zijn overgenomen van het snelste dier op land, de cheeta. Effectief is de prothese zeker, maar bionisch is hij niet. De sport over 40 jaar wel..?
Rugby in 2050
Over 50 jaar zitten elitesporters volgens professor Dr. Ian Yeoman van Victoria Universiteit tjokvol bionische modules. In zijn boek Tomorrow’s Tourist ontvouwt hij zijn visie op rugby in 2050. De bionische technologie blijft zich verder ontwikkelen, dus kunnen we maar beter wennen aan ‘cyborg’ rugbyspelers die zich door niets of niemand tegen laten houden. In het boek dragen de spelers een RFID-chip op hun lijf en de wedstrijd wordt gefloten door rondzoemende robotgrensrechters.
Yeoman vervolgt: “We ontwikkelen nu al geavanceerde nanobots die in onze bloedbaan cellen voeden en afval verwijderen. Een stap verder en mensen met nanobots groeien uit tot cyborgs die topprestaties neerzetten. Wat nu ethisch correct is, wordt over 20 jaar weggewuifd.”
De opkomst van bionica raakt de kern van de sport. We streven naar perfectie, maar is er met de inzet van nieuwe hulpmiddelen nog sprake van fair play_? We zoeken naar perfectie, naar de maakbare mens. De oprichter van de Olympische Spelen, Pierre de Frédy, baron van CoubertinCoubertin (1937) zei in zijn tijd: “Het essentiële is niet om te hebben gewonnen maar om goed te hebben gestreden.” Sportief hoor, maar komen we daar mee vooruit?
Materialen worden steeds sterker verbeterd en veel sporten kunnen allang niet meer zonder technische hulpmiddelen. Record na record sneuvelt, maar in hoeverre is dat nog een prestatie van de atleten zelf? Is topsport nog wel sport?