Patiënten met kanker sterven over het algemeen niet aan hun oorspronkelijke tumor, maar aan de uitzaaiing van tumorcellen naar andere organen.
Om te bepalen hoe groot de kans is dat een tumor uitzaait, zijn artsen op dit moment afhankelijk van een aantal uiterlijke kenmerken. Een tumor die op het punt staat uit te zaaien groeit meestal snel en heeft verbinding met een of meerdere bloedvaten.
Bovendien zijn vaak losse tumorcellen terug te vinden in de lymfeklieren van de patiënt. Toch zijn die kenmerken niet nauwkeurig genoeg. Zelfs als ze allemaal aanwezig zijn, is dat nog geen garantie voor een uitzaaiing. En het omgekeerde gaat eveneens op: ook als de tumor niet alle kenmerken vertoont, kan hij nog steeds uitzaaien.
Ratio groter dan 2
Hoe kan die voorspelling beter? Amerikaanse en Chinese wetenschappers vestigen hun hoop op carboxypeptidase E, of makkelijker gezegd CPE. In sommige menselijke tumorcellen (bijvoorbeeld bij borstkanker, darmkanker en leverkanker) komt een aangepaste, verknipte vorm van CPE voor. Als de concentratie van die aangepaste vorm hoog genoeg is, wordt de productie van het NEDD9-eiwit gestimuleerd. NEDD9 speelt een belangrijke rol bij celdeling en -invasie, en zorgt zo voor de groei van tumorcellen en de uitzaaiing naar andere organen.
De wetenschappers willen de aangepaste vorm van het CPE-gen gebruiken als biomarker. Om te kijken of CPE daar geschikt voor is, probeerden de Amerikanen en Chinezen het ziekteverloop van een grote groep patiënten met leverkanker te voorspellen. Zij bepaalden de hoeveelheid CPE m-RNA (bij 99 patiënten) of de hoeveelheid CPE-eiwit (bij 80 patiënten) en vergeleken de concentraties in de tumorcellen (T) met die van het gezonde weefsel (N) naast de tumor. Wat blijkt? Als de ratio tussen beide concentraties (T/N ratio) groter is dan 2, is er een aanzienlijke kans dat de tumor uitzaait.
Miljoenen kopieën
Werkt die voorspelling ook in de praktijk? Om daar achter te komen, onderzochten de wetenschappers een nieuwe groep van 62 patiënten die twee jaar eerder succesvol behandeld werden voor leverkanker. 75.8 procent van de mensen bij wie de tumor niet terugkeerde, had een T/N ratio lager dan 2. Bij maar liefst 92.3 procent van de patiënten die wel opnieuw ziek werd, lag de T/N ratio boven de 2. Bovendien is bij die laatste groep de productie van het NEDD9-eiwit significant hoger dan bij gezonde mensen. In een aanvullende groep van 80 patiënten met leverkanker behaalden de wetenschappers soortgelijke resultaten. De aangepaste vorm van het CPE-gen lijkt dus een goede biomarker om het verloop van leverkanker te voorspellen.
Bewijst CPE zijn nut ook bij andere vormen van kanker? Om daar achter te komen probeerden de Amerikanen en Chinezen een voorspelling te maken bij 14 patiënten met tumoren aan het neuroendocrine systeem. Daarbij kwam een treffend voorbeeld naar voren van hoe de biomarker kan werken. De wetenschappers zagen een patiënt met een goedaardige tumor, maar ontzettend veel (miljoenen in plaats van duizenden) kopieën van het aangepaste CPE-gen. Zij voorspelden dan ook dat de tumor zou gaan uitzaaiien. En inderdaad, twee jaar later was de tumor uitgezaaid naar het bot. Of het CPE-gen ook geschikt is voor het voorspellen van het verloop van borstkanker en darmkanker, moet nog onderzocht worden.
Bron
- Terence Lee e.a. An N-terminal truncated carboxypaptidase E splice isoform induces tumor growth and is a biomarker for predicting future metastasis in human cancers The Journal of Clinical Investigation
Lees meer over uitzaaiingen op Kennislink
Oeps: Onbekende tag `feed’ met attributen {"url"=>"https://www.nemokennislink.nl/kernwoorden/uitzaaiing/index.atom?m=of", “max”=>"10", “detail”=>"minder"}