De twee meest voorkomende ontstekingsziekten van de huid zijn psoriasis vulgaris en constitutioneel eczeem. In beide gevallen betreft het een erfelijk bepaalde chronische aandoening, waarbij het afweersysteem de eigen huid aanvalt. Bij psoriasis treden vaak ook nagelafwijkingen op en gewrichtsklachten, constitutioneel eczeem gaat vaak samen met astma en hooikoorts.
Voor psoriasis vulgaris, dat in Nederland bij 2 procent van de bevolking op alle leeftijden voorkomt, zijn er vele behandelingen voor handen: verschillende zalven en crèmes, lichtbehandelingen (UV-B of Psoraleen-UV-A), verschillende tabletten en meerdere biologicals. De allereerste biological voor psoriasis was infliximab die via een injectie in de ader werd toegediend. Infliximab remt de werking van het ontstekingsbevorderend eiwit tumornecrosefactor-alfa (TNF-alfa).
Er zijn meerdere ontstekingsbevorderende eiwitten betrokken bij het ontstaan en het verloop van deze hinderlijke rode schilferende ziekte. Het is dan ook niet verwonderlijk dat na de introductie van infliximab in december 2006 al gauw andere biologicals werden geregistreerd. Niet alleen TNF-alfa, maar ook interleukine-12 (IL-12), interleukine-17 (IL-17) en interleukine-23 (IL-23) zijn min of meer ontstekingsbevorderend aangezien zij functioneren als aanvalssignalen voor het afweersysteem. Door het blokkeren van deze eiwitten zal een aanval geremd worden en treedt een verbetering van de psoriasis vulgaris op.
Al deze biologicals, op infliximab na, worden onderhuids aangebracht. De injecties zijn bij sommige biologicals eenmaal per week nodig en bij andere eenmaal per drie maanden. Om te kunnen starten met deze medicijnen moet men vrij zijn van hiv, hepatitis B, hepatitis C en (latente) tuberculose. Dit omdat de aangrijpingspunten van de biologicals een belangrijke rol spelen in de afweer tegen deze infectieziekten.
Bij het gebruik van deze biologicals vindt eenmaal in de 3 tot 6 maanden controle plaats op bijwerkingen, zoals lokale reactie op de injectieplek of bovenste luchtweginfecties. Verder is er kans op infecties en kanker, aangezien deze geneesmiddelen het afweersysteem remmen en daardoor ook de controle op het ontstaan van ontspoorde, beginnende kankercellen.
Ook voor constitutioneel eczeem is sinds kort een biological beschikbaar. Deze biological gaat de werking van interleukine-4 (IL-4) tegen.
Vervolg aanpak
Naast de biologicals, die voornamelijk bestaande ontstekingsfactoren neutraliseren, zijn er voor psoriasis ook andere nieuwe dure geneesmiddelen op de markt gekomen, zoals apremilast. Dit geneesmiddel remt selectief het enzym PDE-4 in de overgeactiveerde cellen, waardoor het vertaalproces van de afweerreactie verandert en de ontsteking in de huid wordt geremd. Dit geneesmiddel is interessant omdat het ook goed werkt tegen de jeuk die bij psoriasis kan optreden.
Voor alle biologicals voor psoriasis en eczeem geldt dat zij vergeleken met de andere medicijnen, zeer snel effectief zijn en relatief weinig bijwerkingen hebben. Het is nog de vraag hoe de behandeling voortgezet moet worden wanneer het weer goed gaat met de huid. Moet dan de sterkte of het aantal injecties verminderen, of kan er geheel worden gestopt en pas weer gestart als de plekken terugkomen?
De biologicals vallen in Nederland onder de dure geneesmiddelen regelgeving. Na verloop van tijd zal het patent op het geneesmiddel verlopen. Er kunnen dan vergelijkbare, maar goedkopere biologicals, de zogenaamde biosimilars, op de markt komen die in principe even goed werken als het oorspronkelijke product.