Tegenwoordig gaat het merendeel van ons naar de supermarkt of naar de slager om vlees te kopen. Vroeger was dat wel anders en moest er gejaagd of naar aas gezocht worden om een maaltijd bij elkaar te schrapen. Stenen werktuigen waren daarbij een must.
Tot voor kort dachten wetenschappers dat oermensen pas 2,6 miljoen jaar geleden voor het eerst stenen werktuigen hiervoor gingen gebruiken. Nieuw onderzoek van Shannon McPherron van het Duitse Max Planck Instituut en zijn collega’s laat echter zien dat het gebruik waarschijnlijk nog veel ouder is. Botten met bewerkingssporen van 3,4 miljoen jaar oud veroorzaakt door de oermens Australopithecus afarensis zijn hiervan het bewijs. Dit is ook het eerste directe bewijs dat de oude mens al zo vroeg vlees at. Dit is morgen (12 augustus 2010) te lezen in Nature.
De botten werden in januari 2009 gevonden in het midden van Ethiopië. De vondst vond plaats in het kader van een al twaalf jaar lopend, internationaal onderzoeksproject dat ook al een goed bewaard skelet van Australopithecus afarensis opleverde, zelfs veel beter bewaard dan de veel bekendere Lucy. De sporen op de botten van een dijbeen en een rib afkomstig van hoefdieren zijn soms V-vormig en van vóór de fossilisatie volgens de onderzoekers. De sporen komen door het snijden en slaan op de botten. Het eerste om de laatste restjes vlees van de botten af te schrapen en het slaan om toegang te krijgen tot het nutriëntrijke beenmerg.
Het onderzoek toont ook aan dat de mens al vroeg grote beesten at. Ze moeten daarom de competitie zijn aangegaan met andere vleeseters op zoek naar vlees. De vondst heeft dan ook een grote impact op hoe we nu tegen één van de bekendste mensensoorten uit het verleden aankijken.
Werktuig gemaakt of niet?
Niet bekend is of de mens zelf de stenen werktuigen maakte. De werktuigen zelf zijn namelijk, op een piepklein stukje steen in één van de bewerkingssporen na, niet gevonden. Wél is duidelijk dat de mens de stenen hebben meegenomen van elders. Op de plaats waar de botten zijn gevonden, zijn stenen tot slechts 8 mm groot. Zes kilometer verderop liggen wel grotere stenen.
Ouderdom
Over de ouderdom van de botten, is weinig discussie. Zowel boven als onder de laag waaruit de botten komen, liggen vulkanische gesteenten die radiometisch gedateerd zijn op 3,24 en 3,42 miljoen jaar oud. De botten liggen dicht bij de oudste laag. De onderzoekers schatten de ouderdom daarom op 3,39 miljoen jaar.
Nu bekend is dat mensen al zo vroeg stenen werktuigen gebruikten om vlees te vergaren, is de vraag of Australopithecus afarensis de stenen werktuigen bij uitzondering gebruikte of juist regelmatig. Daartoe zal nog eens goed gespeurd moeten worden in en rondom andere vindplaatsen van Australopithecus afarensis in Kenia, Tanzania en in Ethiopië. Mogelijk vinden wetenschappers dan nóg oudere botten met bewerkingssporen, want Australopithecus afarensis liep al vanaf circa 3,6 miljoen jaar geleden rond in Afrika. In ieder geval zal door deze vondsten het een en ander over de oermens herschreven moeten worden.
Bronnen:
Braun, D.R., 2010. Australopithecine butchers. Nature 466: 828. McPherron et al., 2010. Evidence for stone-tool-assisted consumption of animal tissues before 3.39 million years ago at Dikika, Ethiopia. Nature 466: 857-860.
Zie ook:
- Noord-Europa eerder bewoond door oermens (Kennislinknieuws)
- Homo heidelbergensis oudste Nederlander? (Kennislinknieuws)
- Ruzie over Lucy (Kennislinkartikel)
- Krijn, de eerste Nederlandse Neanderthaler (Kennislinknieuws)
- De dood van de Neanderthaler in Europa (Kennislinknieuws)
- Oudste mensenkaak in Europa gevonden (Kennislinknieuws)
- De Dmanisi-schedel: Verkeerde plek, verkeerde tijd en verkeerde herseninhoud (Kennislinkartikel van Gea)
- Pekingmens 270.000 jaar ouder (Kennislinknieuws)
- Nieuwe prehistorische ‘hobbit’ uit Micronesië (Kennislinkartikel van NGV Geonieuws)
- Ook Neanderthaler had grote hersenen (Kennislinknieuws)
- Dossier Evolutie (Kennislinkdossier)