Tip 1: Zorg voor goed materiaal
Bij sporten als tennis, hockey of honkbal is het materiaal van wat je in je hand houdt – een racket, stick of knuppel – essentieel. Het moet licht zijn en tegelijkertijd stevig. Met name in de tenniswereld zie je dat men wat dat betreft steeds vaker zijn heil zoekt in nanotechnologie. Al tien jaar geleden kwam het eerste ‘nano-racket’ op de markt, waarbij het frame een mengsel was van grafiet en koolstofnanobuisjes. Het racket woog bijna niets, maar was een aantal keer sterker dan staal.
De laatste jaren verschijnen ook rackets die grafiet mengen met andere soorten nanodeeltjes, zoals siliciumdioxide of titanium. Spelers als Rafael Nadal en Roger Federer hebben met dit soort rackets al toernooien gewonnen (al is de vraag in hoeverre dat iets zegt over hun racket). Het zal waarschijnlijk niet lang meer duren voordat we nanomaterialen als koolstofnanobuisjes in andere sporten zullen zien opduiken.
Tip 2: Maak je kleding intelligent
Als Olympiër wil je je volledig kunnen concentreren op je prestatie. Je kleding kan dat makkelijker maken. Nanodeeltjes in je pak kunnen ervoor zorgen dat je lichaamstemperatuur hetzelfde blijft – wel zo fijn in die koude Londense regen. Of ze houden je hartslag en ademhaling in de gaten en geven een seintje als je een kritische waarde overschrijdt: intelligente kleding dus. Bijkomstig nadeel zou kunnen zijn dat de organisatie deze gegevens ook wil inzien. En dan ben je de pineut als jouw van nature hoge hartslag opgevat wordt als gevolg van doping.
Dit is nu nog toekomstmuziek, maar kleding waaraan nanodeeltjes zijn toegevoegd is niet nieuw meer. Alleen gaat het er tegenwoordig om kleding vuil-, kou- of waterafstotend te maken. Je gaat daar misschien niet beter van presteren, maar áls je dan wint sta je in ieder geval in een schone outfit op de foto.
Tip 3: Gebruik de ideale bril
Met de huidige sportbrillen is op zich niets mis. Maar als je een Olympische medaille wilt halen, dan moet alles kloppen. Ook je bril. Met nanotechnologie creëer je de ideale bril. Zo kun je je briloppervlak bijvoorbeeld besproeien met een vloeistof gevuld met nanodeeltjes waardoor een dun onzichtbaar laagje op je bril ligt dat water en vuildeeltjes afstoot. Tijdens een supersnelle borstcrawl kun je ook boven water je tegenstanders in de gaten houden.
Je kunt nog een stap verder gaan. Nanobuisjes kunnen als led in je briloppervlak verwerkt worden en zo een beeldscherm creëren. Dan kun je in één oogopslag de tijd en snelheid van jezelf of je concurrent zien. Zit er een wereldrecord in? Je kunt zelfs je hartslag en lichaamstemperatuur in de gaten houden. En je coach kan eenvoudig de laatste strategiewijzigingen aan je doorgeven.
Tip 4: Eet beter voedsel
Voedsel is de bron van energie voor iedere sporter. Met behulp van nanotechnologie kun je deze bron nog een tikkeltje rijker maken. Net als wetenschappers met medicijnen bezig zijn om ze met nanodeeltjes naar de goede plek in het lichaam te bezorgen, zo moet dat ook ooit lukken met vitaminen, anti-oxidanten en andere nuttige elementen uit je voedsel. De stoffen zijn prima oplosbaar in water, dus leidt dit ooit tot een nieuwe generatie sportdrank.
Maar als Londen plots wordt overvallen door een hittegolf wil je ook dat je voedsel vers en houdbaar blijft. Nanotechnologie biedt perspectieven voor betere verpakkingen. Fabrikanten als Bayer Polymers en Honeywell Aegis ontwikkelen momenteel materialen die met nanodeeltjes je voedsel en vruchtensappen verser houden. Een vitamientje meer kan nét dat verschil maken tussen een goede worp en een onovertroffen worp.
Tip 5: Gebruik nanodoping
Het blijft onvermijdelijk, doping in sport. Sporters zullen altijd op zoek blijven gaan naar middelen die hun sportprestatie kunstmatig verhogen. Nanotechnologie zou best eens de nieuwe generatie EPO kunnen leveren. Zo maakt het Taiwanese bedrijf AIPN nanodeeltjes van ijzersucrose. En net zoals bij de meeste soorten doping is deze stof in eerste instantie bedoeld als medicijn – een goedkoop alternatief voor mensen met bloedarmoede.
Sporters kunnen het spul echter gebruiken om, vergeleken met EPO, nog meer zuurstof in hun bloed te kunnen opnemen. Bovendien is volgens een werknemer van AIPN het middel absoluut niet aan te tonen. Dat zou de Olympische Spelen wel eens drastisch kunnen veranderen. Stel dat het Internationaal Olympisch Commité (IOC) besluit om nanodoping vrij te geven, omdat het niet te controleren valt? Is er dan nog wel sprake van sport?
Tip 6: Herstel sneller van blessures
Wielrennen of turnen zijn sporten waar je wel eens wat kunt breken. Herstellen van zo’n blessure kan lang duren. Met nanotechnologie zou je echter binnen de kortste keren weer in competitie kunnen zijn. Door nanomaterialen te implanteren in botbreuken kunnen ze beter herstellen. Vier keer sneller dan normaal, beweren sommige wetenschappers.
Maar ook voor botslijtage kan nanotechnologie nuttig zijn. Een aantal jaar geleden presenteerden wetenschappers een nanomateriaal waarmee je kraakbeen op een natuurlijke manier kan laten groeien. Dit biedt ook uitkomst voor als je een ongelukkige val maakt tijdens een lastige turnoefening en je kraakbeen loskomt van je knie. Dat veroorzaakt hevige pijn waarbij het kraakbeenweefsel zich normaal gesproken niet herstelt. Met nieuwe nanomaterialen kan dat wel en zou je gauw weer op de mat kunnen staan. Als je dan nog durft tenminste.
Dit is een update van een eerder gepubliceerd artikel in 2010, gemaakt met medewerking van de vakgroep filosofie van de Universiteit Twente.