Nederland is als waterland afhankelijk van zijn waterkeringen. Het land staat er dan ook vol mee. In totaal is er in Nederland ruim 3.000 km aan primaire waterkeringen (deze beschermen ons tegen buitenwater) te vinden en zo’n 14.000 km aan regionale waterkeringen (deze beschermen ons tegen binnenwater).
Het regelmatig toetsen van al deze waterkeringen is een uitgebreid karwei waarbij in veel gevallen lokaal bodemonderzoek nodig is. Dit kost veel tijd en geld. Om de toetswerkzaamheden voor een deel te automatiseren ontwikkelde kennisinstituut Deltares een computerprogramma met de naam ‘Dijk Analyse Methode’ (DAM).
Waternet maakte gebruik van een voorloper van DAM voor een quickscan van 500 km aan secundaire waterkeringen (boezemkaden). “We wilden voorafgaand aan de vijfjaarlijkse toetsing graag een globaal idee hebben van eventuele probleemlocaties”, zegt Rob van Putten van Waternet. “Het inzetten van DAM, toen nog met de naam Rationele Risicobenadering Dijken of RRD, bleek de moeite waard. Het systeem gaf een goed beeld van de dijken dat overeen kwam met de echte toetsing.”
Om de computeruitkomsten te verifiëren ontwikkelde Waternet een verkort toetsproces, dat ze zelf RRD Plus noemen. “In de meeste gevallen waren de uitkomsten van de software op locatie gemakkelijk visueel te valideren. Er is dan geen intensief grondonderzoek nodig zoals bij een traditionele toetsing. Alleen de speciale gevallen vroegen om een eigen onderzoeksplan.”
Dankzij de validatie met RRD Plus werden de door het computersysteem berekende gegevens door de provincie geaccepteerd als officiële toetswaarden. “Dit leverde ons bij de laatste toetsing uiteindelijk een besparing op van 2 à 3 miljoen euro op, terwijl we ongeveer 1 miljoen euro in het systeem hadden geïnvesteerd.” Overigens meent Van Putten dat de automatiseringsslag de meeste vruchten afwerpt in bebouwde gebieden. “Dit komt omdat in stedelijk gebied veel waterkeringsmogelijkheden moeilijk zichtbaar zijn. Veel dijken worden daardoor onterecht afgekeurd.”
Model
Het hart en de kracht van DAM (en voorheen RRD) is volgens Huub de Bruijn van Deltares het ‘stochastisch ondergrondmodel’. Dit is een statistisch model dat kan berekenen hoe groot de kans is dat een bepaalde bodemopbouw op een bepaalde locatie voorkomt. Het model maakt daarbij gebruik van reeds beschikbare informatie afkomstig van eerdere bodemonderzoeken uit de omgeving.
DAM kan vervolgens de stabiliteit van de dijk uitrekenen voor de verschillende soorten bodemopbouw. “Vanwege veilig gekozen randvoorwaarden, wijken de uitslagen van het systeem doorgaans 10 tot 15% af”, zegt De Bruijn. “Hiermee zit DAM aan de veilige kant. Het systeem zal een kering eerder te snel afkeuren dan te laat.”
Het implementeren van DAM vraagt wel een fikse tijdsinvestering van de gebruiker. Ook signaleert Van Putten een aantal kinderziektes in de voorloper van DAM. “De RRD-software bestond nog uit een aantal losse modules die met programmeerwerk aan elkaar werden geknoopt. Dit maakte de bediening wat omslachtig. Een ander punt van kritiek is dat het lastig is gebleken om nieuwe data toe te voegen.”
De Bruijn onderschrijft de kritiek van Van Putten. “Maar in DAM hebben we de losse softwaremodules, die we gebruikten bij de voorganger RRD, inmiddels geïntegreerd tot één geheel. Ook het invoeren van nieuwe data is met DAM gemakkelijker.”
Besparing
Hoeveel een grootschalige invoering van een systeem als DAM uiteindelijk aan financiële besparingen op kan leveren is moeilijk te voorspellen. Maar voor een land als Nederland, met in totaal ruim 17.000 km aan primaire en regionale waterkeringen, kan verdere invoering wel eens gunstig uitpakken.
Lees meer over waterkeringen op Kennislink:
Oeps: Onbekende tag `feed’ met attributen {"url"=>"https://www.nemokennislink.nl/kernwoorden/waterkering/zeewering/dijken/index.atom?m=of", “max”=>"7", “detail”=>"minder"}