Ingeklemd tussen drie snelwegen ligt in Oss een serie grafheuvels van duizenden jaren oud. Een van die graven lijkt nu te bewijzen dat de Nederlandse elite helemaal niet armer was dan de Centraal-Europese gelijken. Tot nu toe was dat de dominante theorie omdat in Nederlandse ‘vorstengraven’ vaak alleen maar onderdelen van kostbaarheden liggen. Bijvoorbeeld geen hele wagen, maar alleen een juk.

Het onderzoek van het team van Fontijn wijst er echter op dat de kostbaarheden juist bewust vernietigd werden. Bovendien namen de rouwenden delen van de dode en de kostbaarheden mee, zoals in de middeleeuwen relikwieën werden bewaard. De dode onderging door de vernietiging als het ware een transformatie en werd door de verdeling van de resten een tastbaar stuk geschiedenis.

Landkaart waarop de ligging van acht grafheuvels te zien is, naast een druk verkeersplein bij Oss (N-Brabant).

In de onderzochte grafheuvel lag een ongeveer 25-jarige man. De uitzonderlijke begrafenis laat zien dat hij een bijzondere rol moet hebben gehad in de samenleving. Hij werd samen met een rijkelijk met brons versierd juk van een wagen en een paardentuig afkomstig uit Centraal-Europa begraven. Zijn grafheuvel had een diameter van ruim 40 meter en was twee meter hoog.

De opgraving in Oss moest worden uitgevoerd in verband met de aanleg van een snelweg. De enorme grafheuvel werd door de archeologen in grote blokken verdeeld. Vervolgens werden de blokken in hun geheel gelicht en naar het laboratorium gebracht voor onderzoek. Dankzij deze methode wisten de onderzoekers onder andere honderden bronzen klemmetjes – onderdeel van het paardentuig – uit het graf te verzamelen. Door dit gedetailleerde onderzoek konden de archeologen nauwkeurig reconstrueren hoe het begrafenisritueel stapje voor stapje werd uitgevoerd.

De blootlegging van het graf en het onderzoek dat daarna kwam, wordt door David Fontijn beschreven in zijn net verschenen boek Transformation through Destruction. Een deel van de objecten uit het graf zijn te bezichtigen in het Rijksmuseum van Oudheden. Archeologen van de Universiteit Leiden voerden het onderzoek uit in het kader van het NWO-project Ancestral Mounds, in samenwerking met de Technische Universiteit Delft.