De dagen zijn kleurloos of zwart. Het liefst kruip je weer terug in je bed en wacht tot de volgende dag. Of de dag daarna. Wanneer je klinisch depressief bent, is elke dag weer een hele worsteling met je negatieve gevoelens. Elke kleine tegenvaller lijkt immens groot en voegt zich bij de eerdere verzameling teleurstellingen en frustraties.

Natuurlijk voelt iedereen zich wel eens rot, vooral als er iets misgaat of verwachtingen niet uitkomen. Het verschil met klinische depressieve mensen is dat je jezelf er weer bovenop kunt helpen. Je gaat op zo’n manier met je negatieve gevoelens om dat ze een plek krijgen of verdwijnen. Wanneer je echter in een depressie zit, lukt dit niet goed en kom je in een negatieve spiraal terecht. Hoe kan dit? Onderzoekers van het Waisman Laboratory for Brain Imaging and Behavior en Tufts University zochten het antwoord in de werking van het brein.

Miscommunicatie

Het is al langer bekend dat het voorste hersendeel, de prefrontale cortex, actief wordt wanneer je je emoties probeert de baas te zijn. Dit gebied zet je gedachten op een rijtje en geeft signalen af aan emotionele centra in het brein, zoals de amygdala. Deze amandelvormige structuur vormt het schakelbord van onze emotionele huishouding en bepaalt of wij iets geweldig vinden of juist hard weg willen rennen. Een actieve amygdala betekent dan ook heftige emoties. De neurowetenschappers hebben nu ontdekt dat bij depressieve mensen de communicatie tussen de prefrontale cortex en de amygdala anders werkt dan bij gezonde mensen.

Ze ontdekten dit door proefpersonen vervelende plaatjes te laten zien, terwijl die in een hersenscanner lagen. Vervolgens moesten de deelnemers hun negatieve gevoelens proberen te verminderen, door op een andere manier naar de inhoud van de beelden te kijken. Bijvoorbeeld door een positievere afloop van dat auto-ongeluk voor te stellen. Of door te bedenken dat die bloederige scène vast geacteerd is. Ondertussen keken de wetenschappers naar hun reacties in de hersenen.

Minder is meer

Opvallend was dat de emotionele centra van een depressief brein anders reageren dan van een niet-depressief brein. Wanneer gezonde proefpersonen bewust probeerden met hun gevoelens om te gaan, werd hun prefrontale cortex erg actief en liet vervolgens hun amygdala minder reactie zien. Bij depressieve mensen lag dit echter anders. Hun amygdala bleef net zo actief als voorheen. En dus hun emoties ook. Bij sommigen reageerde de amygdala zelfs sterker wanneer ze probeerden hun gevoelens te verminderen.

In de put denken

Klinische depressieve breinen kunnen dus niet emoties afzwakken op een manier zoals gezonde breinen dat kunnen. Dit kan grote gevolgen hebben voor de behandeling van depressie. De huidige therapie is vaak een combinatie van medicijnen en Cognitieve Gedragstherapie (CGT). Mensen leren hier dezelfde situaties anders te bekijken, waardoor ze minder negatieve gevoelens zouden oproepen. Net zoals in bovenstaande experiment is gedaan. Alleen blijkt nu dus dat herwaardering soms niet helpt en je zelfs nog rotter kan laten voelen.

Enige relativering is hier wel op zijn plaats. De proefpersonen hebben echter alleen kort enkele technieken geleerd. Mogelijk dat een volledige CGT training het brein wel in de goede stand zet, aldus de onderzoekers.