Van borstvoeding naar flesvoeding is voor veel kinderen een hele overgang. Ze moeten wennen aan de andere omstandigheden, zoals de minder constante melktemperatuur. Maar ook de inhoud is natuurlijk anders. De eiwitten uit de flesvoeding zijn doorgaans eiwitten uit koemelk. Niet ieder kind kan daar tegen. Bij sommige kinderen produceert het lichaam antistoffen tegen deze eiwitten, wat vervolgens tot allergische reacties kan leiden. Behalve eczeem gaat het daarbij ook om darmkrampen, spugen en luchtwegklachten.
De kleur van chemie
Dit artikel is afkomstig uit het hoofdstuk ‘Wat jeukt daar…’ uit de VU-uitgave ‘De kleur van chemie’, een bundeling van informatieve brochures voor havo/vwo scholieren.
De oplossing ligt in andere voeding, waar geen complete eiwitten meer in zitten. Eiwitten bestaan uit lange ketens van aminozuren, opgerold tot een kluwen. De overgevoeligheid richt zich meestal tegen de vorm van die kluwen. Fabrikanten van babyvoeding maken daarom ook alternatieve babyvoeding waarbij de koemelk-eiwitten in stukjes zijn gebroken. Een enkele maal is zelfs dat nog niet voldoende, en moet alles opgesplitst in lossen aminozuren.
Voor de voedingswaarde maakt dat overigens niets uit. De fabrikant doet in feite wat anders pepsine-enzymen in de maag doen: eiwitten afbreken tot aminozuren. Wel verandert de smaak, want die wordt bij melk door de complete eiwitten bepaald. Het alternatief lijkt helemaal niet meer op melk en smaakt vies. Wie de keus heeft, zal het beslist niet drinken. Maar overgevoelige baby’s hebben geen keus, dus na wat protest gaan ze meestal wel aan het aminozurendrankje.
Een Japanner drinkt geen melk
Ook na je zuigelingentijd kun je nog problemen krijgen met melk. Dan gaat het meestal om melk-intolerantie. Niet alleen bij melk komt intolerantie voor, maar van bijna elk soort voedsel is bekend dat sommige mensen er niet tegen kunnen. Voedsel-intolerantie lijkt op allergie, maar is iets geheel anders. Het is dan niet het afweersysteem dat reageert, maar de spijsvertering die het moeilijk heeft.
Dat de meeste Nederlanders probleemloos melk drinken is eigenlijk heel bijzonder. Als je het op wereldschaal bekijkt kunnen de meeste volwassenen niet tegen melk. Volwassen Japanners drinken dan ook geen melk. Ze krijgen er darmproblemen van. De boosdoener is de melksuiker, lactose. Lactose is een disacharide, het bestaat uit twee suikereenheden. Zo’n disacharide wordt niet direct door de darmwand opgenomen. Het moet eerst in glucose en galactose worden gesplitst. Zoals vrijwel alle reacties in het lichaam vindt deze reactie plaats onder invloed van een enzym, lactase in dit geval.
De darmwand van een zuigeling zit vol lactase, maar het enzym is op latere leeftijd in principe niet meer nodig. Dan drink je immers geen moedermelk meer. Bij alle zoogdieren en ook bij de meeste mensen verdwijnt het overbodige enzym dan ook. Maar er zijn dus uitzonderingen. Door een speling van de evolutie blijven sommige mensen het enzym aanmaken. Het volk waarbij deze afwijking het sterkst voorkomt zijn de Nederlanders. Daardoor kunnen wij ook op latere leeftijd onbeperkt melk bijven drinken.
Vrije Universiteit Amsterdam
Het boek ‘De kleur van chemie’ werd in 2007 uitgegeven door de Faculteit der Exacte Wetenschappen van de Vrije Universiteit Amsterdam (Afdeling Scheikunde en Farmaceutische Wetenschappen). Het is een geactualiseerde bundeling van informatieve brochures voor havo/vwo scholieren. Ze belichten de rol van de scheikunde op tal van gebieden.