Actualiteitenrubrieken staan zeker niet in de favorieten toptien van gekleurde Nederlanders, terwijl pluriformiteit wel één van de belangrijkste taakstellingen binnen de publieke omroep vormt. Al jarenlang wordt er in Hilversum en daarbuiten gediscussieerd over hoe het kijkpubliek van de publieke omroep diverser kan worden. De scriptie ‘De vele kleuren van het nieuws’ haakt in op deze problematiek. Wordt nieuws beter gewaardeerd door allochtone jongeren als het positief gebracht wordt? En wat is het effect als nieuws wordt gepresenteerd door een allochtone presentator?
Actualiteitenrubriek Dichtbij Nederland, een poging van de NPS om een diverser kijkpubliek te bereiken. Met nieuws en achtergronden over het dagelijks leven vanuit o.a. Nederland, de Antillen, Suriname, Turkije en Marokko.
Negatieve berichtgeving
Uit verschillende studies blijkt dat nieuws over of met etnische minderheden vaak een negatieve lading hebben. Dit noemen we ook wel negatieve ‘framing’. Nieuwsframing houdt in dat bepaalde aspecten van nieuws worden benadrukt en andere aspecten worden genegeerd. Etnische minderheden worden bijvoorbeeld vaak afgeschilderd als slachtoffers, of de islam wordt geportretteerd als een bedreiging voor de waarden van de Westerse samenleving. Niet alleen de onderwerpkeuze is overwegend negatief, maar ook de manier waarop de onderwerpen belicht worden.
Multiculturele actualiteiten
Naast de invalshoek van nieuws is volgens bestaande theorieën ook de presentator van groot belang in het binden van kijkers aan tv-programma’s. Mensen identificeren zich eerder met presentatoren die meer op zichzelf lijken. Dit gaat automatisch. Het zoeken naar overeenkomsten tussen jezelf en bijvoorbeeld een presentator wordt ook wel de identificatietheorie genoemd. De etniciteit van de presentator is een van de kenmerken die kunnen leiden tot een verhoogde identificatie. Het inzetten van een gekleurde presentator in een nieuwsitem zou bij kunnen dragen aan een verhoogde waardering onder allochtone jongeren.
Aanpak
Om te onderzoeken of positief nieuws gebracht door een gekleurde Nederlander ook echt beter gewaardeerd wordt, zijn ruim 400 jongeren ondervraagd. De helft hiervan was van allochtone afkomst. Alle jongeren kregen een nieuwsitem te zien over werkloosheid onder allochtone jongeren. Het verschil zat hem in de manier waarop het onderwerp benaderd werd. De helft van de nieuwsitems had een positieve invalshoek, waarbij benadrukt werd dat allochtone jongeren steeds beter in staat zijn de arbeidsmarkt te veroveren met hun kwaliteiten en initiatieven. Bij de andere helft van de nieuwsitems werd een minder rooskleurig beeld geschetst: de miljoeneninvesteringen van de regering om allochtone jongeren weer aan het werk te krijgen, zouden tevergeefs zijn geweest.
Bevooroordeeld
Uit de resultaten van het onderzoek blijkt dat het voor allochtone jongeren weinig uitmaakt of nieuws positief of negatief belicht wordt. Opvallend genoeg vinden ze nieuws met etnische thema’s per definitie bevooroordeeld. Zelfs als nieuws de successen van allochtone jongeren op de banenmarkt benadrukt, staan ze er sceptisch tegenover. Ze denken niet dat het nieuws objectief is. Toch vinden jonge gekleurde Nederlanders dit positieve nieuws over ‘hun’ etnische groep geloofwaardiger dan het negatieve nieuws. Autochtone jongeren denken hier compleet anders over: zij vinden negatief nieuws over allochtone jeugdwerkloosheid juist aannemelijker. Autochtonen evalueerden geloofwaardigheid van negatief nieuws op 4,74 (op een 7-puntsschaal van heel erg ongeloofwaardig tot heel geloofwaardig), terwijl allochtonen het positieve nieuws juist met die score beoordeelden (4,72).
Oeps: Afbeelding met id 4911 niet gevonden.
Herinnering
Positief nieuws over allochtone jeugdwerkloosheid wordt door een groot deel van de jongeren dus niet geloofwaardig gevonden. Wel worden deze positieve geluiden beter herinnerd, zowel door allochtone als door autochtone jongeren. Het lijkt erop dat negatief nieuws over allochtone jongeren zo vaak voorkomt in de media, dat het normaal is geworden. Positief nieuws over deze groep wijkt af van deze ‘norm’ en wordt daardoor beter onthouden.
Identificatie
Allochtone jongeren identificeerden zich tegen de verwachting in nauwelijks met de allochtone presenator uit de nieuwsitems. Ook werd hij nauwelijks geloofwaardig en aantrekkelijk gevonden. In Hilversum proberen ze nu meer allochtoon kijkpubliek aan zich te binden door gekleurde presentatoren aan te trekken. Dit scriptieonderzoek is te kleinschalig om dat plan naar de prullenbak te verwijzen. In dit onderzoek werd namelijk een deel van de nieuwsitems gepresenteerd door een nieuwslezer van Surinaamse afkomst. Omdat allochtone jongeren geen homogene groep vormen, is het heel goed mogelijk dat jongeren met een andere etnische achtergrond zich niet herkenden in de Surinamer. Als ook presentatoren met een Turkse, Marokkaanse en Antilliaanse achtergrond waren getoond, hadden de resultaten er anders uit kunnen zien.
Onderwijs
Ook ziet Van Wallinga een schone taak weggelegd voor het onderwijs. Allochtone jongeren hebben weinig vertrouwen in de objectiviteit van de media. Vooral onder laagopgeleide jongeren heerst de opvatting dat nieuws bevooroordeeld is. Het onderwijs zou aandacht kunnen besteden aan hoe nieuws en beeldvorming tot stand komen. Door deze media-educatie maak je jongeren bewuster van hun mediagedrag en betrek je ze ook actief bij het nieuws.
Danielle van Wallinga heeft Communicatiewetenschap gestudeerd aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Met haar scriptie ‘De vele kleuren van het nieuws’ won zij in januari 2009 de Mira Media scriptieprijs 2008. Dit artikel is gebaseerd op de resultaten van haar scriptieonderzoek (download de volledige scriptie hier).
Zie ook:
Nieuws over terrorisme maakt bang en bevooroordeeld Terrorisme maakt Nederlander negatief over moslimbevolking Sensationeel nieuws Media beïnvloeden populariteit LPF en PVV Berichtgeving over allochtonen en criminaliteit niet objectief Homepage van Danielle van Wallinga