Maar laten we bij het begin beginnen. Wat zouden we zien als er in Anna’s hoofd een raampje zat, waardoor we haar brein konden bekijken? Elk brein heeft twee hersenhelften, die weer bestaan uit vier delen: de kwabben. Aan de buitenkant zie je eigenlijk alleen het evolutionair nieuwste deel van ons brein, de kronkelige cortex. Volgens sommige mensen lijkt de vorm wel wat op spaghetti, of bloemkool, maar de kleur en textuur doen meer denken aan tofu (eet smakelijk).
Anna’s gedachte – “ik ben verliefd” – kun je met het blote oog niet zien, maar dat betekent niet dat het gaat om iets magisch of onstoffelijks. Zou je toevallig een fMRI-scanner op zak hebben, dan toonde die je ongeveer dit.
Liefdesbeloning
In het midden van het brein, onder de cortex, heeft een hersengebiedje dat de staartkern noemen ineens veel meer zuurstof nodig. Daardoor lichtt hij in de fMRI op – welbeschouwd lijkt hij nog het meest op een spermazaadje met een krom staartje. De staartkern is onderdeel van het belonings- én het bewegingssysteem in de hersenen: het herkent fijne dingen en ‘bedenkt’ wat je moet doen om die te krijgen. Daarnaast is bij Anna ook het ventro-tegmentale gebied (VTG) actief. Het VTG is ook deel van het beloningssysteem en heeft naast een romantische taak ook een liefdevolle verhouding met chocola.
Verliefd brein
We weten wat er in een verliefd brein gebeurt dankzij het onderzoek van Helen Fisher. Zij legde verliefde, pasgedumpte en al jaren getrouwde proefpersonen in een hersenscanner. In de onderstaande lezing vertelt ze over liefde in het algemeen, en haar onderzoek in het bijzonder. (Engelstalig)
Een boom met duizenden takken
Maar wat gebeurt er nou precies in zo’n gebiedje terwijl Anna haar verliefde gedachte heeft? Dat kunnen we alleen zien als we nog wat meer inzoomen, totdat we de afzonderlijke cellen in het hersengebiedje kunnen zien. Cellen in het brein lijken nog het meest op een boom met duizenden takken (dendrieten, heten die) en maar één hele lange tentakel-achtige wortel (de axon).
Vanuit het VTG lopen er heel veel axonen rechtstreeks naar de staartkern: een soort vierbaans snelweg in de hersenen. Eenmaal aangekomen, houdt de axon op. Aan het eind van de axon zit een stukje niets – lege ruimte, die we de synaps noemen.
Hier gebeurt het
De synaps is het allerbelangrijkste lege plekje in je lichaam. Hier gebeurt het: in Anna’s brein wordt gecommuniceerd. In de synaps springt een klein stroompje over van de axon van de ene cel naar de dendriet van de andere cel. Zo levert het VTG een boodschap af bij de staartkern. Een beetje zo. VTG: “Ik voel me zo goed!”, waarop de staartkern zegt: “Ik wil daar meer van!”. Daarna kan de staartkern bijvoorbeeld een boodschap in de vorm van stroomstootjes naar de frontaalkwab sturen, de plek voor planning en vooruitzien: “Regel dat!”
In Anna’s hopeloos verliefde brein kwam het nooit zover. Misschien keek haar frontaalkwab te ver vooruit en smoorde zo de verliefde, genotszoekende elektriciteit van de VTG en de staartkern de mond. Of het signaal stierf uit nét voordat haar staartkern zijn plan erdoor kon drukken – “Wat kan het mij schelen, ik kus hem gewoon!”. Hoe het ook zij: net als liefde bestaan ook die gevoelens uit elektriciteit. Sterker nog: elke emotie en elke gedachte is het resultaat van stroomstootjes die je synaps overspringen en zo je brein in vuur en vlam zetten. Bij Anna, bij jou, bij iedereen.
Electricity
Uiteindelijk komt elke emotie neer op een heleboel stroomstootjes die synapsen overhupsen en zo je brein in vuur en vlam zetten. Elton John maakt er voor de film ‘Billy Elliot’ een opvallend neurologisch correct liedje over: And then I feel a change / Like a fire deep inside / Something bursting me wide open impossible to hide / And suddenly I’m flying, flying like a bird / Like electricity, electricity / Sparks inside of me / And I’m free, I’m free