Een embryo van de molsalamander in een eitje. Het eitje is groen uitgeslagen omdat het vol zit met alg.

Ryan Kerney e.a., PNAS

Molsalamanders (Ambystoma maculatum) doen hun naam eer aan; zij brengen het grootste deel van hun leven onder de grond door. Alleen in het voorjaar komen ze eventjes naar boven en zetten zij hun eitjes af in poeltjes. In zulke poeltjes leven ook algen en het duurt vaak niet lang voordat de salamandereitjes vol zitten met groenalg (Oophila amblystomatis) – waardoor ze ook helemaal groen uitslaan.

Groenalgen zorgen er onder andere voor dat de eitjes mooi op tijd uitkomen en dat er maar weinig salamanderembryo’s sterven. Dat doen zij waarschijnlijk door de zuurstofconcentratie in de eitjes iets te verhogen. Aan de andere kant zijn de algen op hun beurt heel blij met de afvalstoffen die de salamanderembryo’s uitscheiden. Daar kunnen ze goed op groeien. Zo’n samenleving waarvan beide partijen profiteren heet ‘mutualistische symbiose’.

Algen van de ouders?

De symbiose tussen groenalg en de molsalamander is niet nieuw. Deze werd zo’n honderdtwintig jaar geleden voor het eerst beschreven. Maar wetenschappers zijn er in al die jaren steeds vanuit gegaan dat de alg alleen voorkomt in de eitjes van de molsalamander. De salamander is immers een gewerveld dier, en alle gewervelden hebben een afweersysteem dat vreemde organismen buiten de deur houdt. Nieuw onderzoek van de Canadese bioloog Ryan Kerney laat zien dat het bij de molsalamander niet zo werkt.

Kerney bekeek met een lichtmicroscoop in welk stadium groenalgen voor het eerst in de salamandereitjes te zien zijn, en waar ze uiteindelijk terecht komen. Tot zijn eigen verbazing vond hij de algen niet alleen terug in de eitjes, maar ook in de salamanderembryo’s zelf. Algen zijn in de cellen van het embryo aanwezig vanaf het moment dat de neurale buis wordt aangelegd en nemen daarna langzaam in aantal af, schrijft Kerney in vakblad PNAS. In salamanderlarven van drie tot vier weken oud zijn dan ook nog nauwelijks algen terug te vinden.

Door de microscoop zag Ryan Kerney fluorescerende algen (rode puntjes, één daarvan is aangegeven met A) in het embryo van de molsalamander.

Ryan Kerney e.a., PNAS

Wel vond Kerney DNA van de groenalgen terug in de geslachtscellen van een aantal volwassen molsalamanders. Het zou dus zo kunnen zijn dat embryo’s de algen meekrijgen van hun ouders, en dat gaat in tegen de opvatting dat gewervelden vreemde organismen uit hun cellen weren. Bewijs voor het doorgeven van groenalgen tussen molsalamanders heeft Kerney echter nog niet. Het blijft dus nog even gissen hoe de algen precies in de embryo’s terechtkomen.

Zie ook

• Amfibieën sterven uit (Kennislinkartikel)
• Nieuwe poot zonder alleskunners (Kennislinkartikel)
• Hoed het oudste gewervelde landdier zich voortbewoog (Geonieuws)