De Taliban hebben het gevoel dat ze aan het winnen zijn, meent Taliban-expert Ahmed Rashid. Dat is slecht nieuws voor de NAVO en de Amerikanen. Willen zij vrede in Afghanistan, dan moeten zij met de Taliban rond de tafel gaan zitten. Maar zolang de Taliban geloven dat ze aan de winnende hand zijn, bevinden de NAVO-landen zich in een slechte onderhandelingspositie. Rashid meent dan ook dat er eerst meer troepen naar Afghanistan moeten worden gestuurd, voordat er over vrede kan worden gesproken. Dit zei hij gisteren tijdens de jaarlijkse lezing van het International Institute for the Study of Islam in the Modern World (ISIM). Eerst militair machtsvertoon, dan dialoog.

Oorlog in Afghanistan als internationaal probleem

Ahmed Rashid meent dat de internationale dimensie van het conflict in Afghanistan vaak genegeerd wordt. In het noorden van Pakistan is bijvoorbeeld een explosief mengsel van internationale moslimextremisten ontstaan. Gevluchte Afghaanse Taliban komen er samen met internationale al-Qaeda leden, Pakistaanse Taliban, Pakistaanse moslimextremisten uit Kashmir en militante moslims uit de voormalige Sovjet-republieken. Ze wisselen strategieën en ideeën uit. Volgens Rashid bevinden de meeste moslimextremistische leiders zich op dit moment in het grensgebied tussen Afghanistan en Pakistan. Als broedplaats voor moslimterrorisme is Afghanistan dan ook van groot belang voor de bestrijding van internationaal terrorisme. Ontwikkelingen in dit gebied beïnvloeden wat er in de rest van de wereld gebeurt. Tegelijkertijd hebben brandhaarden in de rest van de wereld invloed op wat er in Afghanistan gebeurt. Rashid vindt het mede daarom dan ook belangrijk dat het conflict in Kashmir wordt opgelost.

“Sinds de jaren zeventig is Afghanistan slachtoffer van zijn buren”, zegt Rashid. “India, Rusland, Iran en Pakistan zien Afghanistan om verschillende redenen als een bedreiging voor hun eigen staatsveiligheid. Alle buurlanden hebben belangen in Afghanistan. Zij waren bij de burgeroorlog in de jaren negentig betrokken, maar zijn dat nu ook nog. Ze bereiden zich alvast voor op het moment dat de NAVO zich terugtrekt.” De verschillende landen proberen allemaal hun belangen veilig te stellen. De oorlog in Afghanistan is dan ook een oorlog waarbij de hele regio betrokken is.

De oplossing ligt volgens Rashid dan ook bij dialoog tussen alle verschillende betrokkenen. “In Afghanistan zelf moet de Afghaanse overheid in gesprek gaan met de Taliban. Ook de dialoog tussen Pakistan en India is van groot belang voor vrede in Afghanistan. Daarnaast is het belangrijk dat er gesprekken komen tussen Amerika en Iran. De afgelopen acht jaar is Iran buitengesloten, wat belachelijk is. Iran en Afghanistan delen niet alleen een grens, maar ook een taal en cultuur.” Zolang de NAVO zijn pijlen alleen op Afghanistan richt, zal vrede volgens Rashid uitblijven. Er is een strategie voor de hele regio nodig.

Interview met Rashid over Afghanistan (Atlantic Community).

Wat is er misgegaan?

Rashid keek in zijn lezing niet alleen vooruit, maar analyseerde ook de recente geschiedenis. Waarom is er van echte wederopbouw in Afghanistan geen sprake? Wat ging er mis? “De belangrijkste reden valt in één woord samen te vatten: Irak”, verklaart Ahmed Rashid. “Amerika had helemaal niet de intentie om Afghanistan weer op te bouwen. De Amerikaanse troepen en de geheime diensten werden direct weer uit Afghanistan gehaald om te trainen voor de invasie in Irak. Tot 2004, toen Bush weer herkozen wilde worden, stak Amerika ook helemaal geen geld in wederopbouw.”

De lokale krijgsheren zijn volgens Rashid een andere reden voor de chaos in het huidige Afghanistan. De Taliban hadden deze vechtersbazen van hun macht beroofd en weggejaagd. Dit maakte de Taliban populair onder de Afghaanse bevolking. De krijgsheren staan namelijk bekend om hun onzachtzinnige en onrechtvaardige regime: ze verkrachten, roven en plunderen hun weg naar meer macht en bezit. Rashid: “De krijgsheren kwamen in het kielzog van de Amerikanen terug. Omdat de Amerikaanse troepen niet bereid waren de orde te handhaven, vulden de krijgsheren het machtsvacuüm dat ontstond na het vertrek van de Taliban.” Dat heeft de bevolking de Amerikanen niet in dank afgenomen. Ook de Afghaanse regering in Kaboel heeft geen grip op deze lokale machthebbers.

Een derde reden voor het falen van de wederopbouw in Afghanistan, zo betoogt Rashid, is het ontbreken van investeringen in de Afghaanse infrastructuur. “Het gaat hier niet om het renoveren van een paar bruggen. Afghanistan is een volledig en totaal verwoest land,” zegt Rashid. “De Afghaanse economie heeft wegen en elektriciteit nodig. Sinds 2001 is er geen een energiecentrale gebouwd. Ook investeringen in de landbouwsector zijn hard nodig. Tachtig procent van de Afghaanse bevolking is immers boer.” Regionaal economisch beleid, financiële steun en efficiënte ontwikkelingshulp zijn dan ook onderdeel van Rashids reddingsplan. Wapens, woorden en geld. Het klinkt eenvoudig. Maar hoe realistisch Rashids opvattingen zijn, moet de toekomst uitwijzen.