Abelprijs 2009 voor Frans-Russisch wiskundige

De wiskundige Mikhail Leonidovich Gromov heeft dit jaar de Abelprijs gewonnen. De jury van de Abelprijs roemt Gromov vanwege zijn ‘baanbrekende werk in de meetkunde’. Hij heeft de gave om oude problemen op een geheel nieuwe wijze te bekijken. Dit heeft niet alleen geleid tot nieuwe inzichten in de meetkunde, maar ook in andere takken binnen de wiskunde en daarbuiten. De jury concludeerde dat Gromov’s werk ‘een bron van inspiratie voor toekomstige ontdekkingen in de wiskunde is’.

De klassieke meetkunde gaat over relaties tussen punten en lijnen in een plat vlak. Euclides (derde eeuw voor Christus) was de eerste die een overzicht maakte van de tot dan toe bekende meetkunde. Dit leidde tot zijn beroemd geworden dertiendelige boekwerk Elementen. Bij de meetkunde van Euclides kan iedereen zich een voorstelling maken: het gaat over zaken als lengtes, oppervlakken en hoeken. De moderne meetkunde daarentegen zoekt naar relaties in abstracte hoogdimensionale werelden. Gromov was een van de grondleggers van de zogeheten ‘globale symplectische meetkunde’ en de Riemann-meetkunde. Hij droeg ook bij aan de wiskundige basis van de supersnarentheorie (een kandidaat-theorie-van-alles in de natuurkunde) en de groepentheorie.

Gromov verliet Rusland in 1974; hij was toen dertig jaar oud. Na zeven jaar in de Verenigde Staten te hebben gewerkt, vertrok hij in 1981 naar Frankrijk; in 1992 kreeg hij de Franse nationaliteit. Hij is verbonden aan het Institut des Hautes Etudes Scientifiques in Bures-sur-Yvette.

Op 19 mei zal Gromov zijn prijs, een bedrag van zes miljoen Noorse kronen (ongeveer 700.000 euro), in ontvangst nemen uit handen van koning Harald V. Het is de zevende keer dat de Abelprijs, genoemd naar de Noorse wiskundige Niels Henrik Abel, wordt uitgereikt. Net als de Fields Medal wordt het wel de ‘Nobelprijs voor de wiskunde’ genoemd. Een belangrijk verschil tussen deze twee prestigieuze wiskundeprijzen is dat de Fields Medal bedoeld is voor jonge wiskundigen; je zou het een aanmoedigingsprijs kunnen noemen, al klinkt dat een beetje alsof de prijs niet voor de briljantste breinen is bedoeld. De Abelprijs gaat meestal naar oudere wiskundigen – Gromov is met 65 jaar jong vergeleken met vorige Abelprijswinnaars – en kan daardoor meer als oeuvreprijs worden beschouwd.