Op 22 maart 2007 werd in Oslo bekend gemaakt dat de Abelprijs dit jaar is gewonnen door de 67-jarige Srinivasa S.R. Varadhan. De van oorsprong Indische wiskundige Varadhan ontvangt de prijs, een bedrag van 6 miljoen Noorse kronen (755.000 euro) voor zijn fundamentele bijdragen in de kansrekening, in het bijzonder voor die van de ‘theorie van grote afwijkingen’ (large deviations). Op 22 mei wordt de prijs uitgereikt door de koning van Noorwegen.

De theorie van grote afwijkingen is een onderdeel van de kansrekening waarbij zeldzame gebeurtenissen worden bestudeerd. Deze theorie verklaart hoe een zeldzame gebeurtenis hoogstwaarschijnlijk optreedt. Dit onderwerp heeft toepassingen in onder andere de economie, natuurkunde en biologie. In de afgelopen vier decennia heeft de theorie van grote afwijkingen een grote vlucht genomen. Varadhan ontwikkelde onder meer computerprogramma’s waarmee zeldzame gebeurtenissen gesimuleerd en geanalyseerd kunnen worden. Zijn bijdragen zijn zeer invloedrijk en leiden tot nieuw onderzoek, zowel in de theoretische kansrekening als in de toepassingen.

Niels Henrik Abel

De Abelprijs is genoemd naar Niels Henrik Abel, de grootste wiskundige van Noorwegen. Zijn leven was nogal tragisch, hij stierf in 1829 op 26-jarige leeftijd. Hij was straatarm en had doorlopend pech. Briljante artikelen die hij schreef raakten kwijt of werden genegeerd door de bestaande wiskundige garde. Drie dagen na zijn dood, arriveerde de brief dat hij eindelijk een aanstelling aan een universiteit had gekregen. Postuum heeft zijn werk uiteindelijk toch nog erkenning gekregen. Een van de belangrijkste dingen die Abel bewezen heeft, is dat een vijfdegraadsvergelijking geen standaard-oplossing heeft. Datzelfde bewees Galois in 1830.

Nobelprijs

Een Nobelprijs voor de wiskunde bestaat niet. De enige manier voor een wiskundige om een Nobelprijs te winnen, is om iets slims te doen in een ander vakgebied. John Nash (bekend door de film A beautiful mind) kreeg bijvoorbeeld de Nobelprijs voor de economie voor zijn werk in de speltheorie. Uit frustratie dat er geen Nobelprijs voor de wiskunde was, besloot een groep wiskundigen in 1920 om de Fields Medal in het leven geroepen. Deze prijs wordt elke vier jaar aan ten hoogste vier wiskundigen uitgereikt. Afgelopen zomer waren onder andere Grigori Perelman en Terence Tao Fields-Medal-winnaars; Perelman weigerde omdat de jury volgens hem geen verstand van zaken had. De Abelprijs wordt sinds 2003 jaarlijks uitgereikt. Welke prijs prestigieuzer is – de Abelprijs of de Fields Medal – is moeilijk te zeggen. In elk geval is de Abelprijs een veel hoger geldbedrag: ruim 750.000 euro, terwijl een Fields-Medal-winnaar zich tevreden moet stellen met slechts 10.000 euro.