Het gaat bij forensische geologie soms om simpele zaken. Nog maar kort geleden speelde er een zaak waarin stukjes van de witte krijtrotsen in Groot-Brittannië, aangetroffen op de auto van een verdachte, werden vergeleken met de rotsen op de plaats waar de lichamen van twee vermoorde personen (Holly Wells en Jessica Chapman) waren gevonden. En vorig jaar werd door John Hunter (Universiteit van Birmingham) nog een groeve ‘uitgespit’ op zoek naar een vermist persoon.
In de bekende ‘Soham moordzaak’ loste de politie de moord van Holly Wells en Jessica Chapman op mede dankzij een analyse van de onderzijde van de auto van de moordenaar. Een ongebruikelijke combinatie van kalk, baksteenstof en beton kwam overeen met de samenstelling van het pad waar de lichamen van de kinderen werden gevonden. Beeld: BBC news
Soms worden er ook geavanceerde geofysische technieken toegepast, zoals radar die in de bodem doordringt (ground-penetrating radar, GPR). Dit gebeurde onder meer om het losgeld terug te vinden dat door Michael Sams, die Stephanie Slater had ontvoerd, in de grond was verborgen. Andere toepassingen van GPR zijn het opsporen van massagraven (toegepast na de genocide in Rwanda en in Bosnië), het opsporen van landmijnen en wapens voor massavernietiging (Golfoorlog), en het opsporen van illegaal gedumpt en begraven afval.
Het gaat bij forensische geologie vooral om het vaststellen van de plaats van de misdaad (of de plaats waar bewijsstukken in de grond zijn verborgen), het reconstrueren van acties (het verslepen van een lichaam), of het vaststellen van de herkomst van bepaalde goederen (een klassiek voorbeeld is het ‘terugtraceren’ van graniet waarin drugsmokkelaars holtes hebben geboord waarin drugs bij het transport worden verstopt.
In een Engelse moordzaak werden zandsteenfragmenten (A) van een laars onderzocht. Volgens de verdachte waren deze afkomstig van werk uit zijn tuin, maar dat kon door forensische geologie ontkracht worden. De monsters uit de tuin (B) tonen een heel andere zandsteen. Zandsteenfragmenten van de plaats waar het slachtoffer werd gevonden © bleken heel goed overeen te stemmen met die op de laars. De verdachte werd mede op basis van dit bewijsmateriaal veroordeeld. Beeld: Alistair Ruffell, School of Geography, Queen’s University, Belfast (Noord-Ierland)
Geofysische technieken
Behalve om GPR gaat het bij forensische geologie ook om andere geofysische technieken zoals luchtfotografie in het infrarode en ultraviolette spectrum. Hiermee kunnen onder meer veranderingen in vegetatie (bijvoorbeeld als gevolg van het illegaal ‘aftappen’ van waterstromen) worden vastgesteld. Met gammaspectroscopie kan onder andere de aard van begraven wapens worden vastgesteld.
De meest voorkomende methoden zijn echter vaak heel simpel. Bij lijken die, verzwaard met een steen, in het water worden gedumpt, kan analyse van de steen helpen vast te stellen waar die vandaan komt. Met modder of stof op de kleren van een verdachte of een slachtoffer (of op een gebruikt voertuig) kan een soortgelijke analyse worden uitgevoerd; hierbij kan ook van röntgendiffractie gebruik worden gemaakt. Microfossielen kunnen, net als de petrografie, een duidelijk bewijs leveren voor de herkomst van stenen of modder. Vooral pollenanalyse kan vaak dienen om vast te stellen of een getuigenis over bezochte plaatsen correct is.
Sinds de eerste ‘geologische getuigenis’ een eeuw geleden, is het belang van forensische geologie alleen maar toegenomen. Toch valt er nog veel te verbeteren. Nog teveel denken rechters dat aan de hand van een steen of wat stof binnen enkele uren kan worden vastgesteld waar het materiaal vandaan komt. Bij het bespreken van de betrouwbaarheid van de interpretaties komt bovendien te vaak naar boven dat juristen geen ‘harde’ wetenschappers zijn.
Forensisch geoloog in actie. Beeld: www.ucl.ac.uk
Referentie
Ruffell, A. & McKinley, J., 2005. Forensic geoscience: applications of geology, geomorphology and geophysics to criminal investigations. Earth-Science Reviews 69, p. 235-247.
Zie ook:
- Wiskundigen spelen CSI (Kennislink artikel)
- Dateren met zand (Kennislink artikel)
- Sporen van misdaad (Multimedia bij overLeven, een programa van Canvas)
- BBC site over de Soham moordzaak
- Crime Scene Investigations bij RTL4
- Website Nederlands Forensisch Instituut
- Overzichtsartikel forensische geologie (Engels)
Lees ook meer nieuws op de website van NGV Geoniews