Hoe kolossaal de impact van een ramp ook is, de nabestaanden moeten door. Daarbij torsen ze vaak ook economisch een zware ballast mee. De economische gevolgen voor het rampgebied zijn namelijk enorm, al helemaal op de korte termijn. In de eerste plaats om het heel droog te zeggen verlies aan (ervaren) arbeidskrachten. En aanzienlijke schade aan energiecentrales, fabrieken, bedrijven, machines, communicatielijnen en met name infrastructuur doet de productiecapaciteit van de regio Sichuan en omstreken sterk dalen. Hierdoor daalt de productie zelf, maar daarnaast ontstaat er ook op lokaal niveau tijdelijk een sterke inflatie. Het aanbod dat de productie met zich meebrengt kan immers niet aan de vraag voldoen, wat de prijzen opdrijft. Onzekerheid bij consumenten en investeerders kan de bestedingen aan de vraagkant weer remmen; maar ook dat is weer niet de bedoeling.

Toch relativeert de Chinese onderzoeker Huanju Yu, werkzaam aan de Rijksuniversiteit Groningen (RUG), de economische gevolgen op de lange termijn voor China als geheel: “Er zal een negatieve invloed zijn, maar slechts op de korte termijn. Het getroffen gebied in Sichuan is geen industrieel centrum, dus de nationale industriële productie blijft stabiel. Daar komt bij dat er komende zomer een hoge productie in de landbouw verwacht wordt, wat de nodige klappen kan opvangen als het gaat om nationale productie en inkomen.”

pijnstillers gewenst

Het mag duidelijk zijn, op het niveau van gezinnen wordt zwaar geleden. Menselijk leed in de vorm van verwonding en overlijden, van een persoon zelf of van naasten. Maar ook ernstig economisch leed. Menig gezin heeft haar kostwinner verloren. Dit heeft de nodige gevolgen voor het inkomen dat een gezin geniet, en daarmee voor de levensstandaard. En je huis zal maar verwoest zijn. Niet alleen is je ‘thuis’ geruïneerd, ook ben je een groot deel van je vermogen kwijt. Het vermogen waarover een Chinees gezin beschikt ligt namelijk merendeels besloten in de aankoop van een huis. Dit effect weegt extra zwaar als je bedenkt dat vooral de arme gezinnen in kwetsbare woningen met lage inkomens getroffen zijn.

Een interessante rol is weggelegd voor verzekeringsmaatschappijen. Mocht je immers verzekerd zijn tegen ongeval, medische behandeling en schade aan je woning dan worden alle kosten vergoed door een dergelijke instantie. Het punt is echter dat lang niet alle mensen zijn verzekerd. En als ze dat wel zijn, vaak niet tegen een natuurramp, omdat ze de kans hierop enorm klein achten. Ook bieden niet alle verzekeringsinstellingen een verzekering tegen natuurrampen. Een financiële catastrofe voor de getroffen burgers derhalve?

Deels waar, maar grotendeels wordt de financiële klap opgevangen door banken, overheid en het buitenland. Yu is dan ook relatief optimistisch: “De overheid heeft de grote banken die in handen zijn van de staat verzocht de schulden van de woningverliezers kwijt te schelden. Hiermee krijgen ze het geld dat ze reeds betaald hebben voor het huis weliswaar niet terug, maar ze hoeven in elk geval niet geld te blijven ophoesten voor een huis dat er helemaal niet meer is. En de mensen die geen ongevallen- en/of medische verzekering hebben tegen het risico van een aardbeving gaan er niet perse financieel aan onderdoor. De overheid verleent gedupeerden compensatie, terwijl ook ontwikkelingsorganisaties en burgers in binnen- en buitenland een helpende hand toesteken.”

De één zijn dood is de ander zijn brood

In de genadeloze wereld van het bedrijfsleven leidt een zware aardbeving tot winnaars en verliezers. Of een bedrijf een positief rendement haalt uit een aardbeving of juist verlies boekt hangt er vanaf in welke sector het actief is en in welke regio het is gesitueerd. Uiteraard ondervinden bedrijven die faciliteiten hebben op de locatie van de aardbeving directe (economische) schade. Het pand kan verwoest zijn, voorzieningen aangetast. Tevens kan het werknemers hebben ‘verloren’.

Ook bedrijven die afhankelijk zijn van getroffen transport- en communicatiesystemen zijn gedupeerd. Je moet daarbij denken aan transport van werknemers, afnemers, leveranciers, vrachtladingen, maar ook water, gas en elektriciteit, en communicatie via internet, telefoon en fax. Daarentegen kunnen de bedrijven die een toegenomen vraag zien naar hun producten of diensten juist rijkelijk profiteren. Je zult immers maar opbergdienst zijn, gespecialiseerd in reparatiewerkzaamheden of actief in de bouwsector… De één zijn dood is in dit geval nagenoeg letterlijk de ander zijn brood.

De economie als stille kracht

De onzichtbare krachten van de economie zorgen op lange termijn voor herstel in het gebied. In eerste instantie echter zal de productiecapaciteit –wat een regio/land kan produceren gegeven de hoeveelheid land, ondernemerschap, arbeid en kapitaal; kapitaal duidt op machines, gebouwen etc.- ernstige schade ondervinden. De aanbodzijde in de economie is hiermee hevig aangetast. Er wordt minder geproduceerd dan voorheen, omdat er nu eenmaal niet meer geproduceerd kán worden.

De aantasting van de productiecapaciteit wordt voor bedrijven en gezinnen voelbaar in de prijzen. Hoewel dit effect verzwakt wordt doordat bepaalde producten tegen een redelijk vaste prijs geïmporteerd kunnen worden uit andere regio’s en landen zegt Yu hierover: “Over het algemeen heeft een aardbeving meer invloed op het prijsniveau dan op economische groei.” Deze prijsstijging, die het gevolg is van bestedingsinflatie –er wordt meer besteed door gezinnen, bedrijven en overheid dan de productiecapaciteit aankan- drukt de koopkracht van de gezinnen en stuwt de inkoopkosten van bedrijven omhoog.

De inflatie is echter van tijdelijke aard. Zodra de herstructurering van het getroffen gebied is voltooid, belandt de productiecapaciteit doorgaans minimaal weer op het oude niveau. Vraag en aanbod vinden elkaar in het oude evenwicht, de prijzen herstellen zich richting het oude niveau. Het moet gezegd dat het vooralsnog koffiedik kijken is hoe sterk al deze effecten precies zullen zijn bij de aardbeving in Sichuan.

Rampzalig gunstige ontwikkeling

De meedogenloze verwoesting van de fysieke structuur van de economie (gebouwen, infrastructuur) brengt, hoe cru het ook zij, mogelijk nieuwe kansen met zich mee. Met de herstructurering van het rampgebied is het niet onwaarschijnlijk dat de kwaliteit en efficiency van gebouwen en infrastructuur verbeterd wordt. Wijken die efficiënter of mooier worden ingedeeld, sterkere gebouwen die beter bestand zijn tegen aardschokken, wegen die een snellere doorstroom bieden en efficiëntere aanvoerlijnen voor producten en mensen. Laatstgenoemde leidt op haar beurt tot tijd- en transportkostenbesparing. Dit kan de aanbodzijde van de economie positief stimuleren.

Deze positieve impuls brengt met zich mee dat meer goederen en diensten tegen lagere prijzen kunnen worden aangeboden. Gezinnen zien hun koopkracht toenemen omdat hun inkomens reëel gezien nominaal inkomen zoals je dat op je loonstrookje ziet gedeeld door het gemiddelde prijsniveau stijgen. Bedrijven zien hun winsten stijgen omdat hun concurrentiepositie (positie ten opzichte van concurrerende bedrijven uit andere regio’s) verbetert en omdat de vraag naar goederen en diensten stijgt. Ook neemt de werkgelegenheid toe.

“Richt je gezicht naar de zon en de schaduw valt achter je”

Laat het duidelijk zijn: het tragisch menselijk leed dat de ramp met zich mee heeft gebracht kent geen maat. En de economische effecten, die we wel kunnen meten, zijn zeker niet perse positief; integendeel vermoedelijk sterk negatief. Gezinnen verloren hun kostwinner, bedrijven hun faciliteiten of werknemers. De aanbodstructuur –de hoeveelheid, kwaliteit en onderlinge samenhang van de productiefactoren (zoals arbeid en kapitaal) die bepalen hoeveel een regio of land maximaal kan produceren- is voor een groot deel vernietigd. Een lagere productie en sterke prijsstijgingen zijn de korte termijn gevolgen.

Wel is het zo dat er ook winnaars zijn bij een ramp als deze. Bepaalde segmenten varen wel bij de herstructurering van de regio. De bouwsector in het bijzonder ziet de vraag naar goederen en diensten snel stijgen en daarmee de winsten, inkomens en werkgelegenheid in deze branche. En wellicht dat de structuur van de aanbodzijde op lange termijn verbeterd.

Tot slot spreekt Yu zijn vertrouwen uit in de economie van China: “Bij de aardbeving van 1976 in de regio Tangshan was China nog een arm land. Een dergelijk rampzalige aardbeving kon dus moeilijk economisch ondervangen worden. De directe economische schade nu is groter, omdat de Chinese economie tegenwoordig veel beter ontwikkeld is. Daar staat tegenover dat de huidige Chinese economie de economische impact van de ramp ook vele malen beter kan dragen.” Laten we hopen dat Yu gelijk heeft.