De Wageningen Universiteit begon een jaar geleden met een groot landelijk onderzoek naar de aanwezigheid van teken in Nederland en naar het aantal besmettingen met de Borrelia-bacterie. “Sinds juni vorig jaar hebben we op 25 locaties een keer per maand teken gevangen,” zegt onderzoeker Arnold van Vliet van Wageningen Universiteit en Researchcentrum. “Daarna bekeken we hoeveel teken met de Borellia-bacterie zijn besmet.”

Toename

Een kwart tot de helft van de parasieten bleek besmet met de bacterie die de ziekte van Lyme veroorzaakt. Tien jaar geleden was dat nog rond de 7 procent. “Die stijging is niet goed te verklaren,” zegt Van Vliet. “Dat is iets waar we in de toekomst verder naar moeten kijken.”

Het onderzoek is volgens Wageningen hard nodig. De afgelopen tien jaar is het aantal geregistreerde gevallen van de Lymeziekte in Nederland verdrievoudigd. De oorzaak daarvan is onduidelijk. Het kan veroorzaakt worden door een hoger percentage besmette teken of door toename van het aantal teken in het algemeen. “In Europa ligt het percentage besmette teken in ieder geval veel lager: op ongeveer tien procent,” zegt Van Vliet van de WUR. “Dat is beduidend minder dan wat wij in Nederland aantreffen.”

Favoriet leefgebied

Opvallend genoeg wordt de opmars van de teek in Nederland vaak toegeschreven aan de toename van het aantal natuurgebieden. Daar leven dieren die de parasiet bij zich kunnen dragen, zoals wild en knaagdieren. Ook maakt de teek dankbaar gebruik van de uitbreiding van de Ecologische Hoofdstructuur. Daarin worden versnipperde stukken land aan elkaar gekoppeld. Daardoor is het voor teken veel eenvoudiger geworden om zich te verspreiden.

Ook klimaatverandering draagt bij aan hun overlevingskansen in noordelijke, koudere streken. Door het uitblijven van strenge winters treffen de teken in Nederland hun favoriete leefomgeving: warm en vochtig. Wandelaars moeten in het bos, op de hei en in de duinen extra alert zijn. Maar de Wageningse onderzoekers kregen ook meldingen van diertjes in stadstuinen, zelfs in Amsterdam. Een op de drie geregistreerde tekenbeten is opgelopen in de eigen tuin. Daarvan is niet duidelijk welk percentage daadwerkelijk tot een besmetting leidde.

Gezondheidsklachten

Teken bijten zich vast aan de mens en zuigen zich vervolgens vol bloed. Een teek is met een speciale tekentang makkelijk te verwijderen. Als na een beet infectie met de ziekte van Lyme volgt, kan dat een forse aanslag op de gezondheid betekenen. Het eerste signaal voor besmetting met de ziekte, is een rode cirkel rond de plaats van de beet die langzaam groter wordt. Later ontstaan gewrichtsklachten. De ziekte kan bovendien problemen aan het zenuwstelsel, de huid en soms hartklachten veroorzaken.

Enkele weken na de beet is de infectie met een simpele bloedtest aan te tonen. De ziekte wordt bestreden met een zware antibioticakuur. Uit onderzoek blijkt dat ook die de infectie niet de kop indrukt. Een behandeling kan meer dan een jaar duren. Ook daarna blijft regelmatige controle noodzakelijk.

Door de opmars van de teek heeft het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieuhygiëne (RIVM) een nieuwe voorlichtingscampagne ontwikkeld. Vooral beschermende kleding, bijvoorbeeld een lange broek en een shirt met lange mouwen, en het voorkomen van een Lyme-infectie staan daarin centraal.