2019 was een veelbewogen jaar

In memoriam Sanne Deurloo

29 juni 2019 overleed onze geweldige hoofdredacteur Sanne Deurloo. Sanne was als een mentor voor veel Kennislink-redacteuren. Ze gunde beginnende journalisten een kans en inspireerde en motiveerde ze. Sanne en ik begonnen in 2012 tegelijkertijd bij NEMO Kennislink en ik heb ontzettend veel van haar mogen leren. In dit mooie In Memoriam vertelt Jeroen Wiegertjes over wat Sanne dreef en over haar laatste wens; een serie artikelen over hoe het is om te leven met kanker. Ik vind het heel mooi dat ik daar de komende maanden samen met de rest van de redactie aan ga werken.

– Anne van Kessel, redacteur Biologie –

Prehistorische planteneter had een modern loopje

Fossielen kunnen je veel vertellen, maar ze liggen er meestal wat stil bij. Een team van Duitse en Zwitserse onderzoekers besloot om meer te doen met de fossiele resten van een reeds langs uitgestorven planteneter, Orobates pabsti, een voorloper van de huidige reptielen. Ze bouwden een looprobot met afgietsels van de botten om zo te bestuderen welke manier van lopen de meest waarschijnlijke was. En wat bleek: het beest had al een onverwacht moderne manier van lopen. Een heerlijk verhaal dat weer onderstreept welke verrassende ontdekkingen mogelijk zijn als wetenschappers uit heel verschillende gebieden samen naar een probleem kijken.

– Esther Thole, redacteur Chemische Wetenschappen / Functionele Moleculaire Systemen –

Cellen op een chip als het nieuwe proefdier

Nederland wil in 2025 vooroplopen met proefdiervrije technieken. Dat klinkt prachtig, maar is het ook haalbaar om tegen die tijd een flink deel van het proefdieronderzoek vervangen te hebben? Met die vraag in het achterhoofd, gingen collega’s Esther en Robert op onderzoek uit. Organ-on-a-chip-technologie biedt de meeste kansen, maar het kan nog tientallen jaren duren voordat deze techniek ver genoeg gevorderd is. Kortom, een mooie ambitie van de regering, maar dit artikel laat nog maar eens zien dat er voor goed wetenschappelijk onderzoek vaak veel tijd nodig is.

– Elles Lalieu, redacteur Medische Wetenschappen –

'Elke keuze heeft verliezers'

De klimaattop in Madrid, wereldwijd protesterende klimaattieners en onze stikstofcrisis met boze boeren: het klimaat was volop in het nieuws dit jaar. En of de zeespiegelstijging niet genoeg is, blijkt onze bodem ook nog eens veel sneller te dalen dan verwacht. Minder water wegpompen uit de polders is een deel van de oplossing, maar daar zijn de boeren (eveneens) niet blij mee: staan hun gewassen onder water en koeien met natte poten in de wei. Zoals auteur Marlies al aangaf met haar kop: welke keuze we ook maken, het levert alleen maar verliezers op. Klimaatverandering is a bitch, maar niets doen is geen optie meer.

– Marjolein Overmeer, redacteur Geesteswetenschappen –

De eerste uren na de ramp

Het is geen nieuws dat de meeste dinosauriërs 66 miljoen jaar geleden uitstierven door een gigantische meteorietinslag. Die theorie wordt ondersteund door talloze sporen over de hele wereld. Maar dat wetenschappers nog ooit een massagraf zouden vinden van de rampdag zelfs hadden weinigen verwacht. Collega Marlies ter Voorde beschreef de ontdekking van een fascinerende rampplek in Noord-Dakota. Onderzoekers vonden er resten van een rivierbedding met daarin fossielen van lepelsteuren (vissen), ammonieten uit de zee (vermoedelijk door een tsunami afgeleverd), haaientanden, verkoolde bomen en een ei met het embryo van een pterosauriër. Minuscule stukjes glas die de plek met hoge snelheid raakten moeten direct van de inslag afkomstig zijn geweest, ruim 3000 kilometer verderop.

– Roel van der Heijden, redacteur Astronomie, Natuurkunde & Techniek –

De hackbaarheid van een patiënt

Het zal je maar gebeuren: je pacemaker wordt gehackt door criminelen die geld eisen, anders veranderen ze de instelling van het apparaat. Zoiets is gelukkig nog nooit gebeurd, maar technologieredacteuren Robert Visscher en Roel van der Heijden wijzen er in dit artikel op dat de cyberveiligheid van ziekenhuizen en medische apparaten te wensen over laat. Hun artikel laat zowel de urgentie van medische cyberveiligheid zien, als hoe moeilijk het voor ziekenhuizen is om zich voldoende te beschermen tegen hacken. Ze snijden een actueel onderwerp aan dat de komende jaren alleen maar relevanter gaat worden.

– Mariska van Sprundel, redacteur Hersenen & Gedrag –

Het 5G-netwerk komt eraan, maar is het veilig?

Ik nomineer ‘Het 5G netwerk komt eraan, maar is het veilig?’ van Roel en Elles als een van de belangrijkste Kennislink-artikelen in 2019. Volgens mij beantwoordt dit artikel vragen waar veel mensen mee rondlopen, en dat op een overzichtelijke en duidelijke manier. Je hoort steeds meer over 5G, en er er gaan veel spookverhalen rond over de straling van dit soort netwerken. Ik denk dat Roel en Elles in dit artikel duidelijk weten weer te geven wat 5G precies inhoudt, hoe het onderzoek er op dit moment voor staat en wat er tot nu toe is gevonden.

– Renée Canrinus-Moezelaar, redacteur Scheikunde –

Op zoek naar voorouders in een testbuisje

'Dat ons DNA onthult wie we zijn is een sprookje'

Ik vind het tweeluik over de doe-het-zelf-afstemmingstesten van Elles Lalieu en Marloes van Amerom een goed voorbeeld van hoe verschillende vakgebieden één onderwerp kunnen belichten. De twee vragen ‘Kan het, en zo ja, wat betekent dat dan?’ zorgen hier voor een interessante analyse van een recent fenomeen (Heritage-testen). Niet alleen kom je als lezer te weten hoe precies die resultaten zijn (spoiler: niet heel erg precies), maar ook word je aan het denken gezet over de implicaties van zulke testen. Welke waarde geven mensen aan deze kennis over hun mogelijke familiegeschiedenis, en zitten er ook schaduwzijden aan?

– Iris Verhulsdonk, agendaredacteur –

Deze gekweekte hersencellen hebben dezelfde taalstoornis als Emma (4) en Joeri (16)

Wetenschap lijkt vaak vooral over mensen in een laboratorium te gaan, die iets uitvinden of lastige berekeningen maken. Vaak is dat ook zo, maar verliezen we daarbij uit het oog dat het werk van knappe koppen er meestal op gericht is om het leven van mensen beter te maken. Een mooi voorbeeld waarbij zowel het wetenschappelijke als het persoonlijke samenkomen is een artikel van Erica Renckens. Zij schrijft over onderzoek naar een taalstoornis. Ze interviewde daarvoor niet alleen wetenschappers die hersencellen kweken die dezelfde taalstoornis hebben, maar ze schrijft ook over Emma (4) en Joerie (16) die de stoornis hebben. Dat levert een fascinerend verhaal op met aandacht voor het persoonlijke en wetenschappelijke.

– Robert Visscher, redacteur Techniek –

Vliegen we in de toekomst zonder vliegschaamte?

Vliegschaamte was dan wel niet het Woord van het Jaar, maar het was wel een woord dat veel voorbij kwam. Aan de klimaattafel werden ook hoge doelen gesteld: een emissievrije luchtvaart in 2070. Maar hoe kunnen we dat realiseren? Lotte de Boer sprak voor NEMO Kennislink met diverse experts in de lucht- en ruimtevaarttechniek over mogelijke oplossingen. Waterstofaandrijving lijkt er een te zijn, meer tussenlandingen, gelijktrekken van regelgeving in het Europese luchtruim, en elektrisch vliegen voor korte afstanden. En uiteindelijk gaat het natuurlijk zoals vaak om combinaties van oplossingen.

– Mathilde Jansen, redacteur Taalwetenschap –