Sommige woorden waren voorheen normaal, maar zijn tegenwoordig beledigend of stigmatiserend. Taalkundige Vivien Waszink inventariseert in haar nieuwste boek ‘Dat mag je óók al niet meer zeggen’ hoe we omgaan met de gevoeligheden in het Nederlands.
Hoewel spreekwoorden een beetje op hun retour zijn, gebruiken we dagelijks volop uitdrukkingen. Dat is één van de bevindingen uit het publieksonderzoek van 2019.
De Nederlandse taal staat er prima voor in Nederland, Vlaanderen en Suriname. Alleen in het hoger onderwijs en de wetenschap wordt ze bedreigd door het Engels.
Engelsen hebben een groot normbesef als het gaat om taal: in formele situaties hoor je beschaafd Engels te spreken en bepaalde zinsconstructies te vermijden. Toch zijn de meesten in het dagelijks taalgebruik wel een stukje milder in hun oordeel. Dat blijkt uit een onderzoek van Carmen Ebner.
Deze week maakten twee semi-overheidsinstellingen bekend de woorden ‘allochtoon’ en ‘autochtoon’ uit hun vocabulaire te schrappen. Verdwijnt de lading uit het integratiedebat, door het vervangen van deze sleutelwoorden? Misschien niet meteen, maar toch heeft taal meer i...
In etymologisch onderzoek staat de herkomst van woorden centraal. Een relatief nieuw veld binnen dit onderzoeksterrein is het bestuderen van leenwoorden om zo historisch taal- en cultuurcontact in beeld te brengen. Taalwetenschapper Peter Alexander Kerkhof doet etymologisch onderzoek aan de Un...
Is taal aangeboren of aangeleerd? Hebben dieren ook taal en waarom verandert taal? Deze en andere vragen worden beantwoord in het compacte boek Taal van Sterre Leufkens. De auteur geeft in begrijpelijke taal een compleet beeld van de taalwetenschap, en weeft de verschillende onderwerp...
Het Hollands is zo langzamerhand de dominante taal in Friesland. Het Fries wordt zo weinig gesproken dat het zich als een tweede taal begint te gedragen. De officiële naam hiervoor is Interferentiefries. Het is Fries dat doorspekt is met Hollandse uitdrukkingen en met Hollandse woordvolgordes....
Op 16 juni lanceert het Meertens Instituut een nieuwe databank: de elektronische Woordenbank van de Nederlandse Dialecten (eWND). Zowel taalkundigen als taalliefhebbers kunnen straks alle belangrijke Nederlandse dialectwoordenboeken op één centraal punt raadplegen.
Het laatste nomadenvolk van de westerse wereld heeft veel namen. In Engeland heten ze gypsies, in Frankrijk gitans of bohémiens. Wij noemen hen ‘zigeuners’, maar zelf noemen ze zich romani of rom, een naam waarmee ook hun taal wordt aang...
Net als mensen slepen talen allerlei ballast met zich mee, die ze eigenlijk niet echt nodig hebben. Zoals het Nederlandse onderscheid tussen de en het. Sterre Leufkens onderzocht 22 verschillende talen uit diverse taalfamilies over de hele wereld en ontdekte dat er een groot ...
Een aardige meisje, hij heb en hun hebben zijn ‘fout’ Nederlands. U hebt, hele mooie en jij kan zijn wel acceptabel. Dat vindt de meerderheid van de deelnemers aan een webenquête van het Meertens Instituut over goed en fout Nederlands. Vorm...
Taalkundige Jan Stroop werd in de jaren ’90 bekend als ontdekker van het Poldernederlands: het verschijnsel dat de tweeklanken ei/ij, ui en au/ou door steeds meer Nederlanders uitgesproken worden met wijd gesperde mond, wat resulteert in aai, ou en aau. Ook daarna bleef hij volop publice...
Iedere taal heeft verschillende manieren om beweging uit te drukken, maar het gebruik van deze constructies varieert van taal tot taal. Annemarie Verkerk laat in haar proefschrift zien hoe die verschillen ontstaan zijn. Daarvoor maakt ze gebruik van modellen uit de evolutiebiologie.
Ter ere van het Rembrandt-jaar reconstrueerde AI-specialisten aan de hand van zelfportretten van Rembrandt zijn stemgeluid. Bijzonder hoogleraar Nicoline van der Sijs blikte in 2014 al vooruit op de digitalisering van de geesteswetenschappen.
Alle bestaande kennis over de Nederlandse en Friese grammatica beschikbaar maken voor een internationaal wetenschappelijk publiek. Dat is de doelstelling van het project Taalportaal. Een samenwerking tussen het Meertens Instituut, de Universiteit Leiden, het Instituut voor Nederlandse Lexicolo...
Wie met de trein van Groningen naar Maastricht reist, hoort meer dialect dan ABN. Niet meer de dialecten in hun oorspronkelijke vorm: daar is door de opkomst van het ABN veel van afgesleten. Maar je kunt er iemands herkomst nog altijd goed aan afhoren.
In de tv-serie ‘Dat is andere taal!’ staan sprekers van Nederlandse dialecten en streektalen centraal. Volgens taalwetenschapper Marc van Oostendorp wordt er weliswaar minder dialect gesproken, maar neemt het dialect nog steeds een belangrijke plek in binnen de Nederlandse samenlev...
Taalwetenschapper Hans Bennis is optimistisch over de taalvaardigheid van scholieren: “Er wordt meer geschreven dan ooit tevoren, dus laten we ophouden ons zo druk te maken om die d’s en t’s.”
Aan de Universiteit van Amsterdam wordt onderzoek gedaan naar de culturele evolutie van taal: hoe taal verandert van generatie op generatie. In een experiment leren de proefpersonen verzonnen fluittalen.
Vandaag is het precies een jaar geleden dat de website Meldpunt Taal werd gelanceerd. Marc van Oostendorp, één van de initiatiefnemers van het Meldpunt, vertelt over de resultaten die het ‘weerstation van de taalwetenschap’ inmiddels heeft opgeleverd.
Het afgelopen jaar werd veel gediscussieerd over de kwestie hun hebben. Taalkundige Jan Stroop schreef er een boek over. Zijn conclusie: als hun hebben gezegd kan worden, dan is het grammaticaal.
Therese Leinonen bracht de dialectverschillen in klinkeruitspraak in het Zweedse taalgebied in kaart. Uit haar onderzoek komt naar voren dat de dialectverschillen kleiner worden.
Elke twee weken verschijnt op Kennislink een gastcolumn. De columnist is steeds een andere onderzoeker, die vanuit zijn of haar vakgebied schrijft over het leven in de wetenschap of de wetenschap achter het leven. Deze week Marc van Oostendorp over Meldpunt Taal: het weerstation van de taalwet...
Biovlees, dat heeft juist niets met zielige kalfjes of varkensflats te maken. Halle Berry gebruikt alleen ecoluiers voor haar pasgeboren kindje. Bio en eco zijn hot, maar het zijn ook bijzondere talige elementen.
De ‘survival of the fittest’ blijkt ook te gelden voor taal. Bewust of onbewust gemaakte variaties in taal hebben meer kans om te beklijven als zij voordelig zijn voor de taalgebruiker.
‘Ik ga er zeker bij zijn.’ Ouderen kunnen een zin als deze niet over hun lippen krijgen, maar bij jongeren hoor je steeds vaker dat soort uitspraken met ‘gaan’. Wat zit daarachter? Margot Kraaikamp deed er uitgebreid onderzoek naar.
Het is niet het eerste wat een Nederlander zou noemen als kenmerkend voor zijn moedertaal. Toch is het een bijna uniek element: het voorvoegsel ge-.
Friesland is één van de weinige provincies waar de Gooise r nauwelijks voorkomt, maar ook hier wint hij aan populariteit. Sprekers van de Gooise r worden gezien als mooi, slim en rijk.
Het Oudfries – het Fries zoals dat in de middeleeuwen werd gesproken – heeft veel overeenkomsten met het Oudengels. Later hebben deze talen zich heel verschillend ontwikkeld. In het Fries ontstonden drie dialectgroepen: het Westerlauwers Fries, het Eemsfries en het Wezerfries.