De eerste spelling en grammatica van het Nederlands hadden grote invloed op de geschreven taal. Zowel in formele als informele teksten vond Andreas Krogull hiervoor bewijs. Deze maand ontvangt hij de Academische Jaarprijs van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde.
In de zestiende eeuw verschenen de eerste woordenboeken en grammatica’s van het Nederlands. Dat wordt vaak toegeschreven aan een groeiend nationaal bewustzijn. Maar Nederlanders in die tijd hadden niet alleen interesse voor de Nederlandse volkstaal, ook voor andere talen.
Het Sanskriet ligt aan de basis van veel Europese talen. Maar ook de vele fabels en mythen die in het Sanskriet zijn opgetekend, drongen in de westerse vertelcultuur door. Een tentoonstelling van de Universiteitsbibliotheek Leiden laat zien hoe nauw deze taal en cultuur zijn verweven.
Het Nederlands heeft allerlei woorden uit andere talen overgenomen, maar andersom heeft het Nederlands ook woorden uitgeleend. De Uitleenwoordenbank bevat meer dan 18.000 ‘uitleenwoorden’. Met deze nieuwe applicatie kun je als bezoeker zelf woorden en woordvelden in kaart brengen, ...
In Noord- en Zuid-Holland werd in de vroege middeleeuwen Oudnederlands en Oudfries gesproken. Jammer genoeg zijn er maar weinig teksten uit deze vroege periode bewaard gebleven. Wat we wel hebben zijn plaatsnamen. De historische taalkunde stelt ons in staat uit deze plaatsnamen een stukje cult...
Bij onderzoek naar buitgemaakte brieven is een brief uit 1780 van schipper Tjebbe Rinkes gevonden. De brief dook op in de National Archives in Londen. Vanaf vandaag kan de brief alsnog gelezen worden, ook in Warns, dankzij het internet.
Nederlanders zijn al een poosje bekend met het feit dat het Fries een aparte taal is. Toch weten maar weinig mensen dat het Fries ook een taalfamilie is. Of dat het Fries vroeger in een veel groter deel van Nederland werd gesproken.
De ‘survival of the fittest’ blijkt ook te gelden voor taal. Bewust of onbewust gemaakte variaties in taal hebben meer kans om te beklijven als zij voordelig zijn voor de taalgebruiker.
Om te begrijpen hoe het Nederlands is ontstaan, moet je goed kijken naar teksten in het Oudnederlands. Met het verschijnen van het Oudnederlands Woordenboek is dit een stuk eenvoudiger geworden. De Leidse onderzoeker dr. Michiel de Vaan gaat zich hier de komende jaren mee bezig houden.
Het Oudfries – het Fries zoals dat in de middeleeuwen werd gesproken – heeft veel overeenkomsten met het Oudengels. Later hebben deze talen zich heel verschillend ontwikkeld. In het Fries ontstonden drie dialectgroepen: het Westerlauwers Fries, het Eemsfries en het Wezerfries.
Hoe bekend ook, het zinnetje Hebben olla uogala is niet het oudste bewaard gebleven Nederlands. Die eer komt toe aan de zogenoemde Malbergse Glossen in de Lex Salica, een tekst uit de zesde eeuw bewaard in handschriften uit de achtste eeuw.
Nieuwperzisch (Farsi) klinkt misschien niet als Nederlands, maar de twee Indo-Europese talen zijn wel degelijk verwant. Deze maand verschijnt een Perzisch-Nederlands basiswoordenboek van drie Leidse wetenschappers. Daar staan ook woorden uit voorbije eeuwen in, want klassiek Perzisch wordt doo...
In de achttiende eeuw werd al regelmatig in de standaardtaal geschreven, met name door hogeropgeleiden. Maar hoe schreven mensen met een lagere opleiding? Gijsbert Rutten ontving een beurs om hier onderzoek naar te doen aan de Universiteit Leiden.
Precies driehonderd jaar geleden verscheen de Nederduitsche spraekkunst van de Deventer predikant Arnold Moonen, door deskundigen beschouwd als de beste Nederlandse grammatica tot dan toe. Wie was die Arnold Moonen? Wat is er zo bijzonder aan zijn levenswerk? En welke rol speelde de ‘prins der...
Een zin als ‘Zij is niet durven gaan’ klinkt Vlamingen volstrekt normaal in de oren. Nederlanders niet, die zouden zeggen ‘Zij heeft niet durven gaan.’ Maar dat gaat veranderen volgens taalkundige Joop van der Horst. Wat gaat er schuil achter deze taalverandering?
Lang was het Noord-Nederlands de norm voor het Nederlands in België. Maar sinds kort zijn ook vormen als zeker en vast, omzendbrief, cliënteel en zich herpakken ‘officieel’ aanvaardbaar Belgisch. Over de stem van een nieuwe generatie Vlaamse taaladviseurs en over de vraag wie besli...
In haar boek Taal als mensenwerk werpt Nicoline van der Sijs een verrassend nieuw licht op de geschiedenis van onze taal. Volgens haar is de standaardtaal veel meer door het Duits beïnvloed dan veel mensen denken, en veel minder door de Vlaamse dialecten. Waar komen onze naamvallen bijvoorbeel...
Tussen 1641 en 1853 onderhielden Nederland en Japan een unieke handelsrelatie. In die periode was het Nederlands de enige westerse taal die Japanners mochten leren. De Nederlandse taal sloeg daarmee een brug naar het westen. Japanoloog Henk de Groot schreef een proefschrift over het Nederlands...
Tijdreizigers met bestemming Middeleeuwen zullen zich danig moeten voorbereiden op hun uitstapje. Alles wat hun te wachten staat, is anders dan ze gewend zijn. Neem nu de taal: die lijkt in maar weinig op het Nederlands van nu. Gelukkig bestaat er sinds kort een speciale stoomcursus Middelnede...
De officiële taal van Suriname is het Nederlands. In de loop der jaren kreeg het daar allerlei invloeden te verwerken, die stuk voor stuk terug te voeren zijn op de rijke etnische samenstelling van het land, en op de bonte geschiedenis ervan. Hoe Nederlands is het Surinaams-Nederlands nog?
Stadsdialecten zijn razend populair en sommige streektalen zijn sinds kort zelfs officieel erkend. Beleven we werkelijk zoiets als een dialectrenaissance? En hoe verhouden dialect en standaardtaal zich tegenwoordig tot elkaar? Hoe is dat zo gekomen? Een inventarisatie en een terugblik.
Taalhistorisch onderzoek in Europees perspectief is in het kort een definitie van de invulling die prof.dr. Marijke van der Wal geeft aan de KNAW-Mullerleerstoel, geschiedenis van het Nederlands. Van der Wal bekleedt deze bijzondere leerstoel sinds januari van dit jaar. Vrijdag 17 november hou...
In de canon van Nederland zijn de volgende taalonderwerpen opgenomen: Hebban olla vogala; de boekdrukkunst; de Statenbijbel; de Max Havelaar en Annie M.G. Schmidt.
Dat het Engels toekomst heeft is een ding dat zeker is. Maar het Engels is zeker niet de enige taal van de toekomst, en bovendien zal het Engels er in de toekomst heel anders uitzien dan nu. Dat voorspelt David Graddol in English Next, het pas verschenen rapport van de British Council.