Dit dossier geeft een korte inleiding over massa-extincties en verwijst door naar diepgaandere artikelen. De vijf massa-extincties uit het verleden en de huidige uitsterving komen aan bod.

Pterosauriërs, niet-vliegende dinosauriërs, mosasaurussen en ammonieten stierven allemaal uit rond de beroemde Krijt-Tertiair grens. Dat geldt niet voor de vliegende dinosauriërs, ofwel de voorouders van de hedendaagse vogels. We zien deze ’dino’s’ namelijk nog elke dag. Toch...

Wat is de oudste fossiele vogel? Menig paleontoloog zou tot dit jaar Archaeopteryx zeggen. Maar onlangs werd in Nature een nieuwe fossiele vogel uit China gerepresenteerd die ouder is dan Archaeopteryx.

Rampspoed trof de aarde zo nu en dan in het verleden. Bijvoorbeeld rond 375 miljoen jaar geleden, toen 70-80% van alle soorten in korte tijd uitstierf. Zowel op zee als op het land vielen slachtoffers. Steeds meer aanwijzingen stapelen zich op dat het plantenrijk hierbij een cruciale rol speel...

Professionele voetballers koppen per jaar honderden tot duizenden ballen met hun hoofd. Gevolg is vaak (tijdelijke) hoofdpijn of soms zelfs een hersenschudding. De waarschijnlijk mannelijke individuen van de dino Stegoceras validum kopten elkaar opzettelijk. Zij konden er echter wèl goed tegen...

Iets meer dan 200 miljoen jaar geleden leefden reptielen en de voorgangers van zoogdieren gescheiden van elkaar. Niet omdat ze niet in elkaars gebied konden komen, maar door het regenpatroon dat toen heerste; voorlopers van zoogdieren vonden droogte maar niets.

De lichaamstemperatuur bepalen van een beest dat al 65 miljoen jaar dood is: dat klinkt onmogelijk. Toch denken wetenschappers nu te weten dat dinosaurussen net zo warmbloedig waren als moderne zoogdieren. Maakt dit dan eindelijk een einde aan de eeuwige discussie of dino’s koud- of warm...

Rond twee miljoen jaar geleden leefden diverse australopitheken – een specifieke groep oermensen – in Zuid-Afrika. Wat deed de vrouw en wat deed de man? De man hield zich op in groepsverband in en rondom een grot op zoek naar voedsel. Jonge vrouwen trokken daarentegen rond…

Onze aardbol is al miljoenen jaren een strijdtoneel. Waar tegenwoordig de mens de grootste ruziemaker is, stonden in het Krijt de dinosauriërs elkaar naar het leven. En niet alleen aan land ging het er destijds bloederig aan toe, blijkt uit Zweeds onderzoek: onder het wateroppervlak vochten ic...

Australopithecus sediba is een nieuwe oermensensoort uit Zuid-Afrika die een jaar geleden werd gepresenteerd. Toen bleek al dat het een bijzondere soort was. Hernieuwd onderzoek laat zien dat deze soort veel weg heeft van ons eigen geslacht, Homo.

Dino’s waren overdag actief en in de nacht sliepen ze voornamelijk. Althans, dat was de heersende gedachte tot nu toe. Die aanname blijkt niet te kloppen, want nieuw onderzoek laat zien dat veel dinosauriërs ook in de nacht aanvielen.

Niet veel mensen kunnen zeggen dat ze veldwerk hebben gedaan in Angola. En nog minder dat ze daar een dino hebben gevonden. Inderdaad, de eerste dino uit Angola is gevonden. In gesteenten van een vroegere zeebodem…

Dennenappels die nu op onze bosbodem liggen waren lang niet zo stekelig 200 miljoen jaar terug in de tijd. Beesten die het op de zaden hadden voorzien vonden dat heerlijk, want de zaden waren gemakkelijk toegankelijk. De coniferen staken daar een stokje voor toen er veel van deze beesten ontst...

Om een leuk zakcentje bij te verdienen, vervalsen en knutselen sommige Chinezen fossielen aan elkaar. Een rijke meneer trapt erin en koopt het fossiel. Soms komen zelfs wetenschappers er niet achter en verschijnt het fossiel als een nieuwe soort in de vakliteratuur. Goed opgeleide paleontologe...

Zoogdieren waren kleine dieren in de tijd dat de dinosauriërs heersten op de aarde. Toen de niet-vliegende dinosauriërs aan hun einde kwamen rond de Krijt-Tertitair grens kregen de zoogdieren hun kans. Minder concurrentie en meer voedsel zorgde ervoor dat veel groter en zwaarder werden en de h...

Dat zuurstof belangrijk is voor het leven is andermaal bevestigd. In de loop van de aardse geschiedenis wordt het leven op aarde groter naarmate meer zuurstof beschikbaar is. Dit gaat niet geleidelijk, maar in snelle stappen.

Uit het verre verleden zijn reuzeninsecten bekend die je de schrik om het lijf zouden jagen, mocht je ze nu tegenkomen. Wat te denken van een libelle met een spanwijdte van 70 cm? Het zuurstofgehalte in de atmosfeer blijkt een cruciale rol te spelen bij de grootte van insecten.

Aan zee zien we vaak mensen met een schepnet op zoek naar garnalen. Deze tere beestjes fossiliseren echter ook, zij het maar zelden. Amerikaanse wetenschappers hebben nu de oudste garnaal ooit beschreven. Zelfs de spieren zijn bewaard in het 360 miljoen jaar oude fossiel.

Jagers en verzamelaars. Zo werden oermensen uit het Paleolithicum vaak gezien. Deze theorie ligt nu aan diggelen voor oer-Europeanen uit het Late Paleolithicum van zo’n 30.000 jaar geleden. Zij aten namelijk wel degelijk planten.

Een reus onder de oervogels is de Zuid-Amerikaanse Adalgalornis steulleti met een hoogte van 1,40 m. De vogel vond zijn prooi op het land. Hij viel aan door zijn snavel als een bijl op zijn prooi neer te laten komen.

De oude mens ging al veel eerder op zoek naar groot wild dan gedacht zo blijkt uit nieuw onderzoek. Bewerkingssporen gemaakt met behulp van stenen voorwerpen op 3,4 miljoen jaar oude botten uit Ethiopië zijn het spectaculaire bewijs hiervan.

Dino’s renden niet alleen in een noodvaart achter hun prooi aan. Sporen van gravende zoogdieren én dinosaurussen in Utah vertellen dat dino’s naar hun prooi groeven.

Wetenschappers hebben een megaontdekking gedaan in Groot-Brittannië. Vuurstenen artefacten zijn mogelijk bijna één miljoen jaar oud. Het klimaat en de flora was te vergelijken met het huidige zuiden van Scandinavië.

Misschien heb je iemand zijn/haar docent wel eens een levend fossiel horen noemen. Die uitdrukking komt uit de paleontologie. Wat zijn levende fossielen en wat vertellen ze ons?

Groot nieuws uit de Nederlandse archeologie/paleontologie! Vuurstenen werktuigen gevonden bij Woerden blijken mogelijk tot ongeveer 600.000 jaar oud te zijn. Onderzoekers denken aan Homo heidelbergensis, een oudere mensensoort dan de Neanderthaler. Nieuw onderzoek volgt…

Het kleine zeeleven is van grote invloed op het grote zeeleven middels voedselwebben. Dit blijkt ook waar te zijn in verre het verleden. In dit geval voor algen en walvissen.

Dinosauriërs ontstonden in Zuid-Amerika volgens wetenschappers. Een nieuwe, zeer goed bewaard gebleven dino van 215 miljoen jaar oud versterkt deze theorie.

Nog nooit was er een landing van een pterosauriër aangetoond. Nu is het versteende bewijs gevonden in Frankrijk.

Ammonieten zijn gewilde fossielen. Vooral gave exemplaren. Vaak missen ze een stukje van de kalkschaal. De beschadigingen vertellen echter een boeiend verhaal. Die van de prooi en roofdier.

Onderzoek geleid door Belgen laat oudste sporen van landplanten zien. De zeer kleine overblijfselen komen uit Saoedi-Arabië en zijn ongeveer 450 miljoen jaar oud.