Hart- en vaatziekten, obesitas en diabetes type 2 zijn mede het gevolg van een verstoorde darmflora. En dit is overdraagbaar; is een hartaanval dat dan ook?

Een tweelingstudie naar de gezondheidseffecten van een langdurig verblijf in de ruimte. Astronaut Scott Kelly kwam zelf met het idee toen hij met NASA in gesprek was over zijn 340 dagen durende missie naar ruimtestation ISS.

Het bewijs groeit dat onze darmbewoners mogelijk bijdragen aan de ontwikkeling van aandoeningen als ADHD en de ziekte van Alzheimer. Zijn een speciaal dieet, probiotica en poeptransplantaties straks nieuwe therapieën voor hersenziekten en gedragsstoornissen?

Microbioloog Remco Kort wil met zijn boek ‘De microbemens’ het onzichtbare leven uit het verdomhoekje halen. Hij wil de lezer laten inzien dat microben onmisbaar zijn voor de toekomst van onze planeet en het behoud van onze gezondheid. Die boodschap komt helaas niet helemaal over.

Een team van Australische en Britse wetenschappers heeft DNA uit het tandsteen van neanderthalers gehaald. Dat DNA vertelt veel over de leefgewoonten en gezondheid van deze oermensen. Wat aten ze, welke bacteriën leefden er in hun mond en welke ziekteverwekkers kwamen er voor?

Het concept van poeptransplantaties is alles behalve nieuw. Al millennia geleden werden poeptransplantaties uitgevoerd in China. In de vierde eeuw na Christus is in de Chinese medische literatuur al de eerste vermelding te vinden van het gebruik van poeptransplantaties voor de behandeling van ...

Sinds mensenheugenis worden zalven, crèmes en lotions op de huid aangebracht om medische of cosmetische redenen. In sommige gevallen wordt er bewust iets op de huid gesmeerd om een verstoord microbioom te corrigeren of te voorkomen, zoals bij antibiotica en antiseptica.

Poeptransplantaties en probiotica kunnen de samenstelling van ons microbioom veranderen en bepaalde ziekten (tijdelijk) verminderen. Er zijn wat succesvolle voorbeelden, maar er zijn ook vooral veel vragen.

Het menselijke darmmicrobioom bestaat uit een dynamisch ecosysteem van biljoenen micro-organismen die ons bijvoorbeeld helpen om onverteerd voedsel om te zetten in energie en andere nuttige verbindingen, zoals vitamine K. In ruil daarvoor krijgen de bacteriën kost en inwoning.

Pre- en probiotica zijn voedingssupplementen die direct inspelen op het darmmicrobioom en op de markt worden gebracht om een gezondheidseffect te bewerkstelligen bij de consument. Het aanbod is legio, maar welke bacteriesoort heb je nodig bij welke gezondheidsklacht? Onderzoekers zijn er nog l...

Er vindt veel wetenschappelijk onderzoek plaats naar het verstorend effect van antibiotica op het microbioom. Door het gebruik van antibiotica worden de darmbacteriën die gevoelig zijn voor het gebruikte antibioticum gedood. De effecten hiervan op het microbioom kunnen aanzienlijk zijn.

Het microbioom is steeds beter te ontrafelen. De grote uitdaging is om te achterhalen of veranderingen in het microbioom inderdaad een rol spelen bij ziekte. Is er een verklaring voor het feit dat in een dataset van duizenden bacteriën, bepaalde bacteriën correleren met ziekte, of is dit toeva...

De interesse in ons microbioom heeft de afgelopen jaren een haast epische vorm aangenomen. Zo werden in 2003 slechts 135 internationale publicaties aan dit onderwerp gewijd, maar in 2015 al zo’n 6000. En de hoeveelheid ziekten die ondertussen met het microbioom in verband zijn gebracht is al n...

Sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw zien we een bijna lineaire toename van obesitas. Met name in de Westerse en Aziatische werelddelen is obesitas een toenemend probleem. Gebrek aan lichaamsinspanning en een toename van voedselinname worden algemeen aangewezen als de voornaamste oorzaak....

Na miljoenen jaren van co-evolutie is er een harmonieuze relatie tot stand gekomen tussen de mens en zijn microbioom. Een aantal van deze micro-organismen blijkt zelfs in staat het menselijk gedrag te beïnvloeden, wat suggereert dat bacteriën controle kunnen hebben over onze hersenen. Zo eng i...

Het afweersysteem moet zorgen dat het schadelijke bacteriën aanvalt en onschadelijke bacteriën met rust laat. Daarvoor moet het aan de ene kant miljoenen onschadelijke bacteriën leren kennen en hun aanwezigheid tolereren, aan de andere kant een enkele ziekteverwekkende bacterie direct herkenne...

De mond is in biologisch opzicht een heel complex systeem. Het is de enige plek in ons lichaam waar botmateriaal – onze tanden en kiezen – door de huid heen steken. In dit complexe systeem leven honderden soorten organismen, met name bacteriën.

Eukaryoten zijn geen zelfstandige wezens maar onderdeel van een complex samenwerkingsverband met bacteriën, en ze evolueren samen met hun microbioom als één superorganisme, ofwel een holobiont. Alhoewel dit concept nog onderwerp van debat is onder wetenschappers geeft het een interessante nieu...

Hoewel men altijd dacht dat de longen vrijwel steriel waren, hebben studies de afgelopen tien jaar het tegendeel bewezen. Het longmicrobioom is wel dun bevolkt; ongeveer duizend keer minder dan het mondmicro­bioom, en een miljoen tot miljard keer minder dan het microbioom van de darm. Dit komt...

De mens als onderzoeksobject kent veel nadelen. De mens is een zeer complex biologisch systeem dat moeilijk te reguleren is en genetisch zijn alle mensen verschillend. Voor onderzoek aan het humane microbioom nemen wetenschappers daarom hun toevlucht tot diermodellen.

Filosofen uit de Westerse traditie denken van oudsher graag over mensen als wezens die zich duidelijk onderscheiden van dieren en de rest van de natuur, door onze ziel, rede, taal of autonomie. Er bestaat een wisselwerking tussen deze filosofische beelden en biologische inzichten.

Door de komst van DNA-technologie krijgen we steeds meer zicht op de samenstelling van het microbioom en welk micro-organisme welke functie heeft en wanneer. Modellen helpen om dit complexe ecosysteem te begrijpen, te bestuderen en zelfs om te voorspellen hoe het microbioom zal reageren op een...

De huid is ons grootste orgaan en vormt een beschermende laag tussen de rest van ons lichaam en de omgeving waarin we leven. De huid speelt daarom een belangrijke rol bij het voorkomen van infecties en opname van toxische stoffen. Wanneer er iets mis is met de beschermende werking van de huid ...

‘Alles is overal, maar het milieu selecteert’ is een beroemde uitspraak van de Nederlandse microbioloog Baas Becking die werd geïnspireerd door Martinus Beijerinck. De diversiteit aan omstandigheden waaronder micro-organismen kunnen leven is zo gigantisch dat je ze inderdaad overal...

Wat doe je wanneer je als ARTIS, ingesloten door woningen in het hartje van Amsterdam, wilt vernieuwen? Je organiseert een ontdekkingstocht in een voor het menselijke oog onzichtbare wereld, het domein van ontelbare fascinerende micro-organismen die onze aarde en ook ons lichaam bevolken. Natu...

Bacteriën leven vaak als een groot team, een soort gigantisch voetbalteam, en dat verklaart ook hoe de individuele bacteriën elkaar nodig hebben om te overleven als team; om te scoren, wedstrijden te winnen, niet te degraderen, misschien zelfs te promoveren. Een fantastische voetballer, ofwel ...

Microbiologie begon als tak van wetenschap met het isoleren en kweken van afzonderlijke micro-organismen uit allerlei natuurlijke bronnen. Wat niet geïsoleerd of gekweekt kon worden bleef onbekend en dus was het beeld van de microbiologische wereld in en om ons heen aanvankelijk fragmentarisch...

Het microbioom van de penis is veel minder goed onderzocht dan het microbioom van de vagina. Wel is duidelijk dat de uitwisseling van bacteriën tijdens seksuele betrekkingen een belangrijke invloed kan hebben op de gezondheid van beide partners.

Direct na de geboorte raakt ons lichaam bevolkt door miljarden verschillende bacteriesoorten, gezamenlijk het menselijk microbioom genoemd. Ze zitten op de huid, in de mond en darmen en in de longen en vagina. Eigenlijk overal waar ons lichaam grenst aan de buitenwereld. Samen leveren deze bac...

Het microbioom van de darm bevat vooral bacteriën die geen kwaad doen en kunnen bijdragen aan onze stofwisseling en voedselvertering, maar bevat daarnaast ook een aantal bacteriesoorten die ons ziek kunnen maken. Zowel de nuttige als de ziekmakende bacteriën zijn lichaamsvreemd, en het immuuns...