Sperma, urine, bloed… In de achttiende eeuw gingen wetenschappers anders kijken naar de functies van deze ‘lichaamssappen’. Historicus Ruben Verwaal kwam tijdens zijn promotieonderzoek achter de reden.
James Parkinson, Sergei Korsakov, Paul Broca, Hans Asperger – ze zijn van personen veranderd in namen. Die namen verwijzen nu naar een ziekte, een syndroom, een hersengebied, een autistische aandoening. De medische wetenschap telt honderden van deze eponiemen. In een serie biografische portret...
James Parkinson, Sergei Korsakov, Paul Broca, Hans Asperger – ze zijn van personen veranderd in namen. Die namen verwijzen nu naar een ziekte, een syndroom, een hersengebied, een autistische aandoening. De medische wetenschap telt honderden van deze eponiemen. In een serie biografische portret...
In het boek Geen Paniek schetst onderzoekster Annet Mooij de geschiedenis van ruim twee decennia aidsbestrijding in Nederland. Een geschiedenis waarin belangengroepen zoals de homobeweging aanvankelijk vrij spel hadden, omdat de overheid niet thuis gaf. ‘Bemiddelaar’ Roel Coutinho, tegenwoordi...
Heeft de mens een ziel of bestaat hij alleen uit materie? Over die vraag is heel wat afgeruzied. Het materialistische standpunt luidt: alles aan de mens, en aan al het overige leven, is terug te voeren op materie. In plaats van inspiratie van God of de duivel zijn het chemische reacties en ele...
De Britse microbioloog Milton Wainwright wil de Schotse chirurg John Goodsir aan de vergetelheid ontrukken omdat deze al veel eerder dan (onder andere) Louis Pasteur een bacteriële infectie wist te behandelen.
Antibiotica maken deel uit van een diverse groep moleculen, een cocktail des doods voor een groot deel van het leven op aarde. Levensredders voor velen die 100 jaar geleden een opengehaalde hand misschien niet hadden overleefd. Hoe werken ze en waarom worden ze eigenlijk gemaakt? Een eenduidig...
We zien het allemaal om ons heen: Nederlanders worden steeds groter. Iedere nieuwe generatie is weer langer dan de vorige. Maar er zijn ook achterblijvers: kinderen die niet goed groeien. Het Barge Forum was dit jaar gewijd aan de ‘reusachtige groei’ van de Nederlanders. De sprekers, prof. dr....
Wilhelm Conrad Röntgen was een onopvallende natuurkundeprofessor. Hij had een technische scholing achter de rug en was daardoor goed in het bouwen van verfijnde instrumenten. Op een dag herhaalde hij een proef van een collega. Hij kon zijn ogen niet geloven.
Het lijkt wel of ze er altijd geweest zijn: de bordjes in de kleedhokjes van röntgenafdelingen: ‘Als u zwanger bent, meldt dit dan’, in vijf talen. Toch is dat niet zo. Kort na de ontdekking van Röntgen, rond 1900, bleek wel dat de straling schadelijk kon zijn. Maar dat ook een minimale dosis ...
Een placebo is voor de moderne geneeskunde een zoethoudertje. Er zijn ook echte middelen, er zijn ook behandelingen met een bewezen effect, en die genieten de voorkeur van de hedendaagse arts. Het bewijs dat behandelingen effect hebben, wordt dan weer geleverd door vergelijking met een placebo...
Tot de twintigste eeuw konden artsen niets doen voor patiënten met suikerziekte oftewel diabetes. Wie type 1 kreeg, was ten dode opgeschreven. Tegenwoordig is het leven van de diabeticus weliswaar niet zonder zorgen, maar ook niet meer zo kort. Dankzij de ontdekking van een hormoon dat onmisba...
De bril: een prachtige uitvinding en een onding. Hij verandert je uiterlijk, hij drukt op je neusvleugels, hij beslaat, gaat kapot en raakt zoek. Toch kun je niet zonder als je slechte ogen hebt of de vijftig gepasseerd bent. Het kan geen toeval zijn dat de bril werd uitgevonden in een omgevin...
Operaties zonder anesthesie zijn tegenwoordig niet meer voorstelbaar. Toch moesten een kleine tweehonderd jaar geleden mensen nog bij kennis geopereerd worden. Dat gebeurde alleen als het noodzakelijk was: bijvoorbeeld om verstervende ledematen af te zetten. De ontdekking van narcotische stoff...
Een enkele keer verrast de geboorte van een kind zowel de moeder als haar omgeving, maar meestal zijn de eerste tekenen van zwangerschap al duidelijk genoeg. De menstruatie houdt op, de zwangere vrouw voelt zich anders, is vaak misselijk en krijgt grotere borsten. Toch is de vraag naar een bew...
Minder dan een triomf van de medische wetenschap kun je het niet noemen: de opmars van de vaccinatie. Het begon allemaal met de pokken, een virusziekte die in epidemieën langskwam en waar doorgaans eenderde van de besmetten aan bezweek. Wie het overleefde droeg de littekens een leven lang mee....
Hoe het werkte wisten de oude Romeinen niet, maar ze hadden enige ervaring met de ontgiftende werking van hete baden. Het principe van dialyse, de scheiding van groot- en klein-moleculaire stoffen door een membraan – in het bad is dat de huid– werd pas in de 19de eeuw ontdekt. Toen konden arts...
Acetylsalicylzuur heet de stof officieel, maar de merknaam aspirine is veel bekender. Een eeuw nadat het middel voor het eerst op de markt verscheen is de consumptie hoger dan ooit: wereldwijd ruim 58 miljard doses per jaar. Het middel houdt zo lang stand doordat er voortdurend nieuwe toepassi...