Iedereen ziet de werkelijkheid door zijn eigen bril. En ook taalwetenschappers kunnen niet helemaal objectief naar taal luisteren, zo blijkt uit nieuw onderzoek.
In de zestiende eeuw verschenen de eerste woordenboeken en grammatica’s van het Nederlands. Dat wordt vaak toegeschreven aan een groeiend nationaal bewustzijn. Maar Nederlanders in die tijd hadden niet alleen interesse voor de Nederlandse volkstaal, ook voor andere talen.
In veel Limburgse dialecten kun je met toon betekenisverschil uitdrukken. Nieuw onderzoek toont aan dat Limburgse moedertaalsprekers gevoeliger zijn voor toon dan Nederlandse moedertaalsprekers.
Hoe kun je talen objectief scheiden van dialecten? Taalkundigen concludeerden na een lange zoektocht dat dit onmogelijk is: het onderscheid is puur sociaal en politiek van aard. Een Schotse psycholoog beweert nu dat het wél kan.
Taalkundige Marjo van Koppen doet onderzoek naar de taaldynamiek in de Gouden Eeuw, een periode waarin de taalnorm nog niet vastlag. “Het mooie van de zeventiende eeuw is dat je taalverandering in actie kunt onderzoeken”, aldus Van Koppen.
Het Bildts is geen dialect van het Fries of het Nederlands, maar een zelfstandige taal. Dat bepleiten drie taalkundigen van de Fryske Akademy. Het is een mengtaal met een overwegend Friese grammatica en een Hollandse woordenschat.
Hoewel Nederlanders regionale accenten in toenemende mate omarmen, blijft de populariteit van bepaalde etnische accenten mijlenver achter. Vooral aan het Marokkaans Nederlands kleven veel negatieve oordelen. Marokkaanse Nederlanders komen pas hogerop als zij hun accent grotendeels afleren, zo ...
Welke accenten hoor je in Nederland? En wat is hun imago? Een nieuwe app, vanaf december te downloaden, gaat deze vragen beantwoorden. De app is ontwikkeld door de NTR en taalwetenschappers uit Amsterdam, Utrecht en Nijmegen. Niet eerder werd de diversiteit van het Nederlands op zo’n gro...
Veel lezers kennen het Meertens Instituut van de boeken van J.J. Voskuil. Maar het huidige onderzoeksinstituut – gehuisvest in een voormalige Coca-Colafabriek – ademt allang niet meer de stoffige sfeer van toen. Een kijkje in dit instituut maakt zichtbaar hoe de aloude collecties ingezet worde...
Op 16 juni lanceert het Meertens Instituut een nieuwe databank: de elektronische Woordenbank van de Nederlandse Dialecten (eWND). Zowel taalkundigen als taalliefhebbers kunnen straks alle belangrijke Nederlandse dialectwoordenboeken op één centraal punt raadplegen.
Het laatste nomadenvolk van de westerse wereld heeft veel namen. In Engeland heten ze gypsies, in Frankrijk gitans of bohémiens. Wij noemen hen ‘zigeuners’, maar zelf noemen ze zich romani of rom, een naam waarmee ook hun taal wordt aang...
Kinderen die veel Limburgse dialectwoorden gebruiken, lijken daar geen hinder van te ondervinden. Voor hun Nederlandse woordenschat is het in ieder geval niet nadelig. Dat blijkt uit onderzoek onder tweetalige dialect-Nederlandssprekende kinderen in Limburg, uitgevoerd door de Universiteit van...
Het Nederlands kent een grote variatie aan r’en. In zijn promotieonderzoek vond Koen Sebregts zelfs twintig verschillende. Toch zijn er maar een paar die genoeg van elkaar verschillen om voor gewone sprekers hoorbaar te zijn, zoals de tongpunt-r en de huig-r. En natuurlijk de Gooise r, die de ...
Etske Ooijevaar doet promotieonderzoek naar de Nederlandse uitspraak van de r en de l. Daarvoor gebruikt ze een wel heel bijzonder instrument: een ultrasound-apparaat, dat met behulp van echografie de tongbewegingen van de spreker laat zien.
Ter ere van het Rembrandt-jaar reconstrueerde AI-specialisten aan de hand van zelfportretten van Rembrandt zijn stemgeluid. Bijzonder hoogleraar Nicoline van der Sijs blikte in 2014 al vooruit op de digitalisering van de geesteswetenschappen.
Erik Tjong Kim Sang, postdoc onderzoeker aan het Meertens Instituut, ontwikkelde een website (twiqs.nl) waarmee taalkundig onderzoek gedaan kan worden aan de hand van tweets.
Een Friestalige opvoeding staat een goede verwerving van het Nederlands niet in de weg. Dat is de conclusie die Jelske Dijkstra trekt in haar proefschrift, dat ze op 10 oktober verdedigde aan de Universiteit van Amsterdam. Het is voor het eerst dat de taalvaardigheid van Friese peuters is ond...
In Nederland spreekt men anders dan in Vlaanderen. Maar de gebarentalen van beide landen verschillen nog veel meer van elkaar: misschien wel net zoveel als het Nederlands en het Spaans. Toch communiceren doven vrij makkelijk over de grens, omdat ze van jongs af aan gewend zijn zich aan te pass...
Wie met de trein van Groningen naar Maastricht reist, hoort meer dialect dan ABN. Niet meer de dialecten in hun oorspronkelijke vorm: daar is door de opkomst van het ABN veel van afgesleten. Maar je kunt er iemands herkomst nog altijd goed aan afhoren.
In de tv-serie ‘Dat is andere taal!’ staan sprekers van Nederlandse dialecten en streektalen centraal. Volgens taalwetenschapper Marc van Oostendorp wordt er weliswaar minder dialect gesproken, maar neemt het dialect nog steeds een belangrijke plek in binnen de Nederlandse samenlev...
De Leidse student Daan van Esch bracht de talige diversiteit in China in kaart met behulp van vijf miljoen berichten van Weibo, de Chinese variant van Twitter.
Mensen die een bepaald accent hebben, of dit goed kunnen nadoen, hebben daar profijt van in hun uitspraak van het Engels. Taalwetenschapper Rias van den Doel pleit ervoor om in het uitspraakonderwijs meer aandacht te besteden aan het accent van de sprekers.
De Hollandse dialecten staan onder druk. Dat concludeert de Duitse student Sven Kohnen, die voor zijn masterscriptie drie generaties dialectsprekers interviewde in Egmond aan Zee.
Per 1 september is Leonie Cornips benoemd tot bijzonder hoogleraar ’Taalcultuur in Limburg’ aan de Universiteit van Maastricht. Doel van deze leerstoel is om de talige en culturele elementen die als typisch Limburgs beschouwd worden in een academische context zichtbaar te maken.
Dialectoloog Wilbert Heeringa probeert dialectverandering in kaart te brengen. Hij nam hiervoor interviews af in maar liefst tachtig plaatsen. Zijn eerste conclusie: jongeren spreken geen dialect meer, maar een regionaal gekleurd Nederlands.
De taal in Amerikaanse tweets is net zo regionaal gekleurd als de spreektaal. Dat blijkt uit een recent artikel van de hand van onderzoekers van de Carnegie Mellon Universiteit in Pittsburgh.
In de zorg moet meer aandacht besteed worden aan het belang van streektaal. Daarom is het thema van de vijfde Internationale Streektaalconferentie “Streektaal in de zorg”.
Therese Leinonen bracht de dialectverschillen in klinkeruitspraak in het Zweedse taalgebied in kaart. Uit haar onderzoek komt naar voren dat de dialectverschillen kleiner worden.
De meerderheid van de Amelander bevolking spreekt dialect. Terwijl de mannen vasthouden aan het oude dialect, staan de vrouwen meer open voor verandering.
Leids hoogleraar Roberta D’Alessandro ontvangt een Vidi-beurs voor haar onderzoek naar dialecten in Zuid-Italië.